Tag: Արցախ

Հայրենի Արցախի կորստի հետ չհարմարվող, մի քանի անգամ տուն կորցրած արցախցիներից ոմանք բնակություն են հաստատել Արարատի մարզի Ռանչպար գյուղում ու փորձում են զրոյից նոր կյանք սկսել, անդրադառնում է արցախցի լրագրող Սիրանուշ Սարգսյանը։

Արարատի մարզի Ռանչպար գյուղում զրոյից նոր կյանք սկսել փորձող արցախցիների պատմությունները ներկայացնող Սիրանուշ Սարգսյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։

Հայաստանը շրջադարձ է կատարում դեպի արևմուտք, ոչ թե որովհետև ցանկանում է աշխարհաքաղաքական քայլեր ձեռնարկել, այլ, ավելի ճիշտ, ուղղակի ցանկանում է գոյատևել: Ուստի, շրջադարձի նպատակը ոչ թե կախվածության մի համակարգը մյուսով փոխարինելն է, այլ կախվածության ամբողջ տրամաբանության խզումն է ու կայուն անվտանգային անկախության ստեղծումը։

Առաջին հոգեբանական օգնություն ցուցաբերելով Արցախից բռնի տեղախանված երեխաներին՝ Ներքին գործերի նախարարության աշխատակիցները փորձում են փոքր-ինչ մեղմել երեխաների անհանգստությունները։ Աշխատանքի ընթացքը՝ Անի Գևորգյանի ֆոտոպատումով։

1724 թվականին Երևանն օսմանյան բանակին մի քանի ամիս դիմադրեց՝ այդպիսով ամիսներ շարունակ քաղաքին գամելով թուրքական ուժերը, ինչը թույլ տվեց Արցախին ու Սյունիքին պարզած պահել ապստամբության դրոշը, որն ավարտվեց միայն 1730-ին։

1724 թվականին օսմանյան բանակի դեմ երևանցիների մի քանի ամսվա դիմադրությանն է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի նոր ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։

2020-ի արհավիրքից հետո Արցախ վերադարձած, ինը ամիս շրջափակման բոլոր մարտահրավերներին դիմադրած Թամարա Գրիգորյանի բռնի տեղահանության պատմության ՁայնաԳիրը։

2020-ի արհավիրքից հետո Արցախ վերադարձած, ինը ամիս շրջափակման բոլոր մարտահրավերները կրած ու դրանք հիմնականում հաղթահարած մարդիկ հավաքեցին դարերի հիշողությունն ու մի քանի կենցաղային իրերի հետ տեղավորելով տարբեր չափերի մեքենաների մեջ՝ ճանապարհ ընկան, հիմնականում՝ դեպի անհայտություն։ Թամարա Գրիգորյանը կիսվում է բռնի տեղահանության իր պատմությամբ։

Հայաստանում վերջին տարիներին մեծ տարածում ստացած կամավորությանը, դրա նշանակությանն ու օրենսդրական կարգավորումներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Վերջին տարիներին կամավորությունը Հայաստանում մեծ տարածում ունի, սակայն օրենսդրական կարգավորում միայն վերջերս է ստացել։ Կամավորների դերը հատկապես նկատելի էր սեպտեմբերի 19-ին Արցախի վրա Ադրբեջանի հարձակումից հետո։

Արցախից բռնի տեղահանված ու Հայաստանում հաստատվել փորձող մարդկանց ցավի, ունեզրկման ու կարոտի պատմությունների ՁայնաԳիրը։

Արցախից բռնի տեղահանվածները Հայաստանում փորձում են վերագտնել կյանքը, մինչդեռ զուգահեռ խորանում է անսահման կարոտն առ հայրենի եզերք։ Նրանց պատմությունն ափսոսանքի, ցավի և ունեզրկման մասին է։

Ռուս-ադրբեջանական տանդեմի հաստատած ստատուս քվոն ամբողջությամբ փլուզվեց, երբ Բաքուն Արցախում ձեռնարկեց լայնամասշտաբ ներխուժում՝ իր գործողությունները համակարգելով ռուսական զորքերի հետ: Ներսես Կոպալյանը ներկայացնում է զարգացումների համապարփակ վերլուծություն։

Արցախից ավելի քան 500 բռնի տեղահանվածներ այժմ Հայաստանի Արարատի մարզի Զորակ գյուղում են, որտեղ մի քանի ընտանիք միասին ապրում են մեկ տանը, ոմանք նույնիսկ ստիպված են քնել բեռնատարների մեջ: Նրանց պատմությունը ներկայացնում է ֆոտոլրագրող Անի Գևորգյանը։

Արցախից բռնի տեղահանված քաղաքացիների կարգավիճակին ու իրավական գործընթացներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Շուրջ տասն ամսվա շրջափակումից ու մեկ օր տևած ռազմական գործողություններից հետո Արցախից բռնի տեղահանված քաղաքացիներն առաջիկայում էլ բախվելու են իրավական բազմաթիվ գործընթացների։

Արցախահայերի բռնի տեղահանությանը, մարդկային պատմություններին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Խելագարի տեսությունը ձևավորվել է որպես հարկադրող սակարկման արդյունավետ ռազմավարություն, որտեղ դերակատարի ենթադրյալ ծայրահեղականությունն այն հիմքն է, որի վրա կառուցվում է նրա հետ փոխհարաբերությունը: Ալիևի դիրքորոշումը ոչ միայն Հայաստանի հետ, այլև «խաղաղության» բանակցություններում ներգրավված միջազգային հանրության հետ ելնում է այն տրամաբանությունից, որ եթե իր պայմանները չկատարվեն, նա իրեն իրավունք կվերապահի պատերազմ սկսել:

Ադրբեջանական պաշարման մեջ հայտնված Արցախում երեխաների կրթության խնդիրներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Ադրբեջանական պաշարման մեջ հայտնված Արցախում չի իրացվում ոչ միայն այնտեղ բնակվող երեխաների կրթության իրավունքը, այլև վտանգված է, առհասարակ, կյանքի իրավունքը։

Շրջափակման հետևանքները ներկայացնող արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանի անդրադարաձի ՁայնաԳիրը։

Արցախցին, որ այսօր ուզում է ապրել իր հայրենիքում արժանապատիվ կյանքով, ամեն վայրկյան պայքարում է իր ինքնասիրության դեմ, գրում է արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանը՝ ներկայացնելով տեղում տիրող իրավիճակը։

Մինչ Ադրբեջանը շարունակում է սեղմել օղակն Արցախի շուրջ՝ թույլ չտալով այնտեղ բնակվողներին հասցնել անգամ մարդասիրական հրատապ օգնություն, արցախցի երիտասարդները կիսվում են իրենց սնունդի նկարներով:

Շրջափակման առաջին օրվանից նպատակ եմ ունեցել թույլ չտալ ամենակարևորը՝ մտքի շրջափակումը։ Ամենօրյա ռեժիմով դժվարացող խնդիրների մեջ չմոռանալ ամենակարևոր հարցի մասին, Արցախից գրում է Թամարա Գրիգորյանը։

Շրջափակված Արցախին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

120.000 մարդու հանդեպ այսօր հումանիտար ահաբեկչություն է տեղի ունենում։ Եվ ի՞նչ ենք որպես պետություն և ազգ անում սրա դեմ։ Արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանը քննում է հարցեր, որոնց պատասխանները սովորաբար մնում են օդում։

Ստեփանակերտի օդանավակայանի մասին ֆիլմին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը: Ընթերցում է հեղինակը։

Սոնա Կարապողոսյանն անդրադառնալով Ստեփանակերտի օդանավակայանի մասին ֆիլմին` նշում է, որ ռեժիսորը փորձել է պատմությունը ներկայացնել բեմականացված-վավերագրական ժանրի պրիզմայով, որը ֆիլմի ընթացքում սկսում է մետամորֆոզ ապրել, դառնալ բարակ ու թափանցիկ` բացահայտելով ռեժիսորի ու նրա տեսախցիկի ներկայությունը:

Ադրբեջանի մանիպուլյացիաները, դրդապատճառները, ռազմավարությունը և Արցախի դեմ իր յուրաքանչյուր ռազմական ագրեսիան օրինականացնելու փորձերը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում կրակի դադարեցման մասին 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության կոպիտ խախտումներ են։

Բաքվի կողմից 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության կոպիտ խախտումները ներկայացնող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Ներկա իրավիճակում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հնարավոր լուծում առաջարկող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը նվիրված շարքի հաջորդ հատվածում Սոսի Թաթիկյանը փորձում է լուծում առաջարկել ներկա իրավիճակում, որն անվտանգության երաշխիքներ կտրամադրի հայկական բնակչությանն ու առաջընթաց կգրանցի հակամարտության լուծման հարցում:

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ համեմատելի՝ Նախիջևանի, Հարավային Օսեթիայի, Հյուսիսային Կիպրոսի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Արևելյան Թիմորի և Կոսովոյի հակամարտությունների զարգացումը ներկայացնող Սոսի Թաթիկյանի հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Որպեսզի հասկանանք, թե ինչ կարող է պատահել Լեռնային Ղարաբաղի հայերի հետ, եթե նրանց համար չապահովվեն անվտանգության և մարդու իրավունքների պատշաճ միջազգային երաշխիքներ, Սոսի Թաթիկյանը ներկայացնում է մի շարք նմանատիպ հակամարտությունների զարգացումը։

«Քաղաքականություն» բաժնում հրապարակված՝ Սոսի Թաթիկյանի «Մաս 1. Ի՞նչ կարող է պատահել Լեռնային Ղարաբաղի հայերին. նրանց անվտանգության և մարդու իրավունքների երաշխիքների բացակայությունից բխող անորոշություններ» հոդվածի ձայնագիրը: Ընթերցում է Սոնա Ներսեսյանը: Երեք մասից բաղկացած հոդվածաշարի առաջին մասում Սոսի Թաթիկյանը վերլուծում է Լեռնային Ղարաբաղի անորոշությունները և հնարավոր սցենարները, եթե Հայաստանի ղեկավարությունը ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։

Երեք մասից բաղկացած հոդվածաշարի առաջին մասում Սոսի Թաթիկյանը վերլուծում է Լեռնային Ղարաբաղի անորոշությունները և հնարավոր սցենարները, եթե Հայաստանի ղեկավարությունը ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։

Ավելի քան 30 տարիների ընթացքում մշտապես խոսվել է Հայաստանի ազգային նպատակների արդարացիության և չափազանց քիչ` այդ նպատակներին հասնելու միջոցների և ընտրված նպատակների իրագործելիության մասին:

«Կարծիք» բաժնում հրապարակված՝ Կայծ Մինասեանի «Արցախ-Ուկրաինա. Հայաստանը` երկու պատերազմի արանքում» հոդվածի ձայնագիրը: Ընթերցում է Սոնա Ներսեսյանը: Փետրվարի 24-ին Ռուսաստանի ներխուժումից հետո Ուկրաինայում ծավալվող իրադարձությունների շուրջ չդադարող լարվածության պայմաններում և 2020 թվականին Արցախում պարտությունից հետո Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է դուրս գալ ահագնացող հակամարտությունների այս շղթայից:

Բաքուն հետևողականորեն տապալում է հետպատերազմյան ժամանակահատվածում տեղի ունեցած բոլոր բանակցություններն ու առկա ձևաչափերը, քանի որ Ալիևի վարչակարգի թերևս միակ օրակարգը Հայաստանի ու Արցախի տոտալ տապալումն է:

Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացի ձևաչափ ստեղծելու առումով տարբեր քայլեր են արվում, որոնք, սակայն, զուգորդվում են Ադրբեջանի կողմից սողացող անեքսիայի և ռազմական ագրեսիվ գործողությունների հետ։ Հոդվածն անդրադառնում է դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացին, առաջարկություններ են արվում փուլերի, ձևաչափերի և սկզբունքների վերաբերյալ։

2020 թվականի Արցախյան պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի զինված ուժերը կիրառել են միջազգայնորեն արգելված կասետային ռումբեր և սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող զենքեր: Այրիչ զենքի կիրառումը ծանր այրվածքներ է պատճառել տասնյակ զինվորների եւ անդառնալի կորուստ շրջակա միջավայրին:

Այն, ինչ ներկայացվել է որպես սահմանագծման խնդիր, ավելիէ ուժգնացրել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանային կայունությանն ուղղված սպառնալիքները: Ռազմական գործողությունների ներկայիս աճի համատեքստը չի կարող արդյունավետ լինել. գործընթացը պետք է վերադառնա միջազգային նորմերի դաշտ, գրում է Սոսի Թաթիկյանը: Սակայն առաջին հերթին անհրաժեշտ է անդրադառնալ իրադարձությունների ժամանակագրությանը:

Մի փոքրիկ, ինքնահռչակված և չճանաչված Հանրապետությունում, որտեղ ժամանակին ապրել են իր նախնիները, նախագահականի աշխատակազմի հետ թեյի ժամին Անահիտը պատմում է, որ պարզել է որ շեֆերն ու պատվավոր հյուրերը ունեն մի շքեղ պետքարան, մինչդեռ իրենք` աղջիկներով հարմարվել են իրենց առանց նստատեղի մութ ամբարին:

Պետական դավաճանությունը շատ ծանր հոդված է։ Մատների վրա հաշված քրեական գործեր կան այս հոդվածով։ Սակայն վերջին շրջանում, հատկապես Արցախյան երրորդ պատերազմից հետո պետական դավաճանության, լրտեսության մասին տարբեր անձանց հասեցին արված հրապարակային մեղադրանքներն ու դրանց շուրջ մեդիա աղմուկը ստիպում է կարծել, թե ամեն անկյունում դավաճաններ ու գործակալներ են։

Ադրբեջանի ռազմական ծախսերը 2020 թվականին աճել են 17 տոկոսով. սա տարեկան աճի ամենամեծ ցուցանիշներից է Արևելյան Եվրոպայում և Եվրասիայում։ Հետ չի մնում նաև Հայաստանը։

2020 թ. Արցախյան պատերազմից հետո ունեցվածքի կորստի տեղական փաստահավաք նախաձեռնությունների հետ մեկտեղ, Հայաստանի կառավարությունը նաև միջպետական բողոք է ներկայացրել ՄԻԵԴ, որը ներառում է գույքային իրավունքներին վերաբերող հարցեր:

Արցախյան երկրորդ պատերազմի բերած ճգնաժամի ծավալն ու խորությունը փշրել են հայության բոլոր ընկալումները, առասպելներն ու պատրանքները։ Հոդվածում առաջարկվում է ստեղծել Արցախյան երկրորդ պատերազմի հանգամանքները քննող հանձնաժողով՝ ախտորոշելու եւ շտկելու ռազմական և աշխարհաքաղաքական այսպիսի ձախողման հանգեցրած համակարգային սխալները։

Կորստի և անորոշության արանքում Արցախահայությունը շարունակում է ապրել հետցնցումներով՝ փորձելով վերականգնել երբեմնի բնականոն կյանքը։ Լրագրող Գոհար Աբրահամյանը պատմում է Արցախյան երկրորդ պատերազմի արդյունքում տուժած Արցախցիների, նրանց կիսատ թողած նպատակների, նախաձեռնությունների և կորստի մասին։

Լրագրող Լուսինե Մուսաելյանը հիշում է Արցախյան առաջին պատերազմը։ Նա հիշում է, թե ինչպես է Բարոնուհի Քերոլայն Քոքսն իրեն ճմռթված թղթով փաթաթված գույնզգույն կոնֆետ տալիս։ Հիշում է ռմբակոծություններն ու ապաստարանները։

Ընթերցողին ծանոթացնելով միջազգային իրավունքի նրբություններին՝ դոկտոր Ներսես Կոպալյանը գրում է, որ երբ Հայաստանն ու Ադրբեջանը խոսում են խաղաղության մասին, նկատի ունեն միանգամայն տարբեր իրողություններ: Իրականում նրանք ձգտում են խաղաղության ըստ սեփական պատկերացումների:

Երեսուն տարի անց, Ղարաբաղյան շարժման ակտիվ մասնակից, լրագրող Լուսինե Հովհաննիսյանը զրուցում է բարիկադների հակառակ կողմում գտնվող մի մարդու հետ, ով հետևում էր ժամանակի զարգացումներին որպես ցուցարարների շարքերը ներխուժած Երևանի քաղկոմի կազմբաժնի հրահանգիչ:

Հարություն Մարությանը գրում է, որ Ղարաբաղյան շարժումը ոչ միայն Արեւելյան եվրոպական հեղափոխություններից առաջինն էր, այն նաեւ մեծ դեր է խաղացել խորհրդային հասարակության ժողովրդավարացման, Խորհրդային Միության ապակենտրոնացման եւ հետեւաբար կոմունիզմի սպառնալիքի վերացման գործում:

Լրագրող Լուսինե Հովհաննիսյանը պատմում է իր հուշերը որպես համալսարանական ուսանող եւ Ղարաբաղյան շարժման առաջին իսկ օրերի մասնակից: Նա գրում է. «Մենք եղանք գեղեցիկ ու սիրահարվող՝ բարիկադների վրա վերջին օրն ապրող տղաների ու աղջիկների նման, ու երգեցինք խրոխտ երգեր Երևանի փողոցներում»:

Լեռնային Ղարաբաղի տարածքի շուրջ առաջին հանրահավաքներից և բախումներից շատ առաջ մոտեցող փոթորկի մի շարք նախանշաններ եղան, գրում է Միքայել Զոլյանը: Դրանցից մեկը «հիշողության պատերազմն» էր, որը ոչ թե զինվորներն էին վարում, այլ պատմաբանները:

Այս բացառիկ անկեղծ հոդվածում Գևորգ Տեր Գաբրիելյանը գրում է 30 տարի առաջ Ղարաբաղյան շարժման առաջին մի քանի ամիսների իր տպավորությունների մասին՝ բառերով, որոնք նա այն ժամանակ չի կարողացել գտենլ: