Tag: քաղաքական մշակույթ

Պատկերազարդում Արմինե Շահբազյանի: «Եթե ես կարողանում եմ ապահովել սնունդը, աշխատատեղերն ու առողջապահությունը, ապա դա հենց մարդու իրավունքներն են։ Ինչ ասում է ընդդիմությունը կամ քաղաքացիական հասարակությունը, ինձ չի հուզում»,- սա Բանգլադեշի արդեն 4-րդ անգամ վարչապետի պաշտոնը ստանձնած Շեյխ Հասինայի 2018-ին ասված  խոսքերն են, որ ցնցեցին միջազգային իրավապաշտպան համայնքներին։ Սա վիճահարույց արտահայտություն էր, քանի որ մարդու անխտիր բոլոր իրավունքների իրացման ու պաշտպանության հնարավորությունը պետք է ապահովի պետությունը։ Հայաստանում ևս քաղաքական անցուդարձին հետևելիս տեսնում ենք, որ քաղաքական ուժերը խոսում են մարդկանց սոցիալական բարեկեցության մասին՝ հետևում թողնելով քաղաքացիական, քաղաքական և մյուս իրավունքների պաշտպանվածության կարևորությունը։ Եվ մարդիկ էլ բողոքի են դուրս գալիս սոցիալական խնդիրների դեպքում, նախընտրական քարոզարաշավի ընթացքում գրեթե հարցեր չեն հնչում՝ խոսքի ազատության իրավունքի, թափանցիկ և հաշվետու կառավարման և այլնի վերաբերյալ։ Մինչդեռ մարդու իրավունքների պաշտպանված լինելը հնարավորություն է տալիս ոչ միայն խնդրել քաղաքական իշխանությանը այս կամ այն բանն անել, այլև ուղղակիորեն մասնակից լինել նրանց որոշումների ընդունման գործընթացին ու ազդել այդ որոշումների վրա։   Մարդը բարձրագույն արժեք է Մարդու իրավունքները, ազատություններն ու պարտավորությունները այն սահմանված ստանդարտներ են, որոնք կարգավորում են մարդու և պետության հարաբերությունները։ ՀՀ Սահմանադրությունն ու օրենքները մարդու իրավունքները ճանաչում են որպես բարձրագույն արժեք: Սահմանադրության մի ամբողջ գլուխ նվիրված է հենց մարդու իրավունքներին, իսկ առանձին իրավունքների տեսակների վերաբերյալ կան օրենքներ, որոնցով էլ կարգավորում են իրավունքի իրացումը, սահմանափակումները, պաշտպանության ընթացակարգերը։ Օրինակ, ընտրական, աշխատանքային օրենսգրքերը,  «Երեխայի իրավունքների մասին», «Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» օրենքները և այլն։ Պետությունը պարտավորվում է հարգել ու պաշտպանել բարձրագույն արժեք հռչակած մարդու իրավունքները․ «Մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների և ազատությունների հարգումն ու պաշտպանությունը հանրային իշխանության պարտականություններն են:

Հայտնի խոսք կա՝ քաղաքական օրենքները պետք է ձևավորվեն մշակութային նորմերի հիման վրա, որպեսզի քաղաքական համակարգը համաքայլ լինի այն հասարակությանը, որին ծառայում է ։ Ի դժբախտություն հայ ժողովրդի՝ Հայաստանում մշակութային նորմերը մշտապես առանձնացվել են օրենքներից ու քաղաքական համակարգերից, որոնց ներքո գոյություն են ունեցել: Հայաստանում քաղաքացու կամքն ու նրա դավանած մշակութային արժեքները պատմականորեն զավթվել են քաղաքական համակարգի կողմից, որին քաղաքացին ենթարկվել է: Խորհրդային քաղաքական մշակույթի անհետևողականությանը հաջորդեց շատ ավելի անհետևողական նոր մի շրջան, երբ Հայաստանում քաղաքական մշակույթը պարզապես զուրկ էր էությունից կամ ինքնությունից: Այդուհանդերձ, Թավշյա հեղափոխությանը նախորդող շրջանում վիճակը դանդաղ, բայց փոխվում էր: Հեղափոխությանը հաջորդած զարգացումներն ի հայտ բերեցին մշակութային ախտանշաններ, որոնք կանխատեսում էին ժողովրդավարացման դրական հետագիծ, որը սակայն ընդհատվեց պատերազմի և քաղաքական ճգնաժամի պատճառով: Այս հոդվածն ուրվագծում է քաղաքական մշակույթի միտումները, որոնք ձևավորվել են Հայաստանում երեք կարճ, բայց արագ զարգացող փուլերի ընթացքում՝ մինչ թավշյա հեղափոխությունը, թավշյա հեղափոխությանը հաջորդած շրջանում և 2020 թվականի Արցախյան պատերազմից հետո: Ոչ ժողովրդավարական հասարակություններում քաղաքական մշակույթի զարգացման մոդելները պայմանավորված են բազմաթիվ գործոններով, որոնցից ամենաառանցքայինն ավտորիտարիզմի մակարդակն ու սաստկություն է: Հետխորհրդային տարածքում քաղաքական համակարգերը տատանվում են լիարժեք ավտորիտարիզմից (Ադրբեջան, Թուրքմենստան, Բելառուս) մինչև խիստ հիբրիդային (Ռուսաստան) և թույլ հիբրիդային վարչակարգեր (Ուկրաինա, Վրաստան և Հայաստան): Ընդ որում, կայուն մշակութային ախտանշաններ, որոնք նպաստում են քաղաքական մշակույթի ժողովրդավարացմանը, հնարավոր են միայն թույլ հիբրիդային վարչակարգերում: Նման ախտանշանների ձևավորումն անհնար է ավտորիտար և ծայրահեղ բարդ՝ խիստ հիբրիդային վարչակարգերում: Այսպիսով, թույլ հիբրիդային վարչակարգերում նոր ի հայտ եկող ժողովրդավարական արժեքներն ու քաղաքացիական ակտիվիզմն ամրապնդում են քաղհասարակության զարգացումը և պարտադրում համակարգային փոփոխություններ: Արդյունքը, ինչպես տեսանք Ուկրաինայում, Վրաստանում և Հայաստանում, ժողովրդավարական բեկումներն են,

Հայաստանում 100-րդ կուսակցությունը պաշտոնապես գրանցվեց 2021 թ. մայիսի 24-ին, տարեսկզբից կուսակցությունների երեսունմեկ հիմնադիր համագումարի հայտարարություն է հրապարակվել. նման վիճակագրություն չի արձանագրվել անկախացումից ի վեր (իսկ տարին դեռ չի էլ կիսվել): Քանակն ինքնին խնդրահարույց է։ Գրանցված կուսակցությունների մեծ մասն ընդհանրապես գործունեություն չի ծավալում. նրանք թեկնածուներ չեն առաջադրում, գումար չեն ծախսում, անգամ համացանցում ներկայացված են։ Դրանցից շատերը մի քանի տասնյակ անդամ էլ չեն ունենա: Ամեն դեպքում, նորեկներին պետք չէ նույնքան խիստ դատել։ Իրականում, քաղաքական ներգրավվածության խանդավառ այս ալիքը ավելի քան ողջունելի զարգացում է: read in English A Wave of New Political Parties Crashes Onto the Scene Ավագ սերնդի ներկայացուցիչների համար հատկապես՝ «քաղաքական կուսակցություն» կապակցության մեջ կուսակցություն բառը խորքային խարան ունի։ Նրանք դեռ հիշում են ժամանակները, երբ միակ «կուսակցությունը» ԽՄԿԿ-ն էր, որին անդամագրվելն ավելի շատ կուսակցական ղեկավարների բարեհաճությունը շահելու նպատակով հավատարմության ցուցադրում էր, քան շարքային մակարդակում փոփոխություններ բերելու ցանկություն։ Անկախությունից հետո անգամ, այն հանգամանքը, որ կուսակցությունների մեծ մասը լիովին վերահսկվում է մեկ անձի կողմից, խորացնում է կաշկանդող հիերարխիայի արմատավորված կարծրատիպը։ Պատկերը հիմա էլ է նույնը, թեև այն սկսել է ճաքեր տալ՝ անկախության սերնդի՝ 30-ի շեմը հատելուն զուգընթաց: Մի խոսքով, կուսակցություններից շատերը շարունակում են մնալ մեկ անձի նախագիծ։ Այդպիսին են նաև Քաղաքացիական պայմանագիրն ու Լուսավոր Հայաստանը: Սակայն այն, ինչն այս երկուսին իրենց ստեղծման առաջին իսկ տարիներից առանձնացնում է մյուսներից, թափանցիկության նոր մակարդակն է, ընդհանուր իդեալների շեշտադրումը և տեղական ինքնակառավարման ընտրություններում թեկնածուներ առաջադրելու պատրաստակամությունը: Կուսակցություն ստեղծելը ծանր աշխատանք է: Այն ժամանակատար է, մեծ գումարներ է պահանջում ու ամենակարևորը՝ շատ մարդ: Անհրաժեշտ փորձառություն ձեռք բերելու համար գուցե մի շարք ձախողումների միջով ստիպված