Մանկաբարձական բռնություն․ այս մասին հաճախ լռում են

Հոդվածը կարող եք լսել ձայնագիր տարբերակով

«Երբ քսանչորս տարեկան էի, ենթարկվեցի մանկաբարձական բռնության: Դրա մասին ընդունված չէ խոսել կամ առհասարակ անվանել բռնություն և ընկալել որպես այդպիսին»,- իր պատմությունն այսպես է սկսում հոգեբան Արփի Խալաթյանը, ով հայաստանյան իրականության մեջ առաջինն էր, որ իր փորձով պատմեց, թե ինչ է մանկաբարձական բռնությունը: 

EVN Report-ի հետ զրույցում Արփին նշում է՝ կինը ծննդաբերության ժամանակ խոցելի է և  հեշտ է համոզել նրան, որ նույնիսկ իր դեմ կատարվող բռնությունը բխում է իր ու իր երեխայի շահերից․ 

«Բավական է ասել՝  դու վնասում ես քո երեխային, պետք է, օրինակ, խթանում անել, ու վերջ»։ 

«Յուրաքանչյուր կին իրավունք ունի առողջապահության հասանելիության ամենաբարձր ստանդարտի, ինչը ներառում է արժանապատիվ, հարգալից բուժօգնություն՝ հղիության և ծննդաբերության ընթացքում, ինչպեսև բռնությունից ու խտրականությունից պաշտպանվածություն»,- նշված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) հայտարարության մեջ։ 

Այնուամենայնիվ, շատ կանայք ենթարկվում են մանկաբարձական բռնության, ինչը ոչ միայն ոտնահարում է նրանց արժանապատիվ և հարգալից բուժօգնություն ստանալու իրավունքը, այլև կարող է լուրջ սպառնալիքներ ստեղծել կյանքի և առողջության համար։  

Ի՞նչ է մանկաբարձական բռնությունը

Համաձայն ԱՀԿ-ի՝ մանկաբարձական բռնությունը (կամ՝ ագրեսիան) կարող է հետևյալ կերպ դրսևորվել․ «․․․ֆիզիկական բռնություն, նվաստացում, վերբալ բռնություն, հարկադրական կամ կնոջ հետ չհամաձայնեցված բժշկական ընթացակարգեր (ներառյալ ամլացումը), գաղտնիության բացակայություն, կնոջ լիովին չտեղեկացվածության հետևանքով ընդունած որոշման հիման վրա միջամտություններ, ցավազրկողներ տալ մերժելը, մեկուսի լինելու կոպիտ խախտումները, հրաժարվելն ընդունել հիվանդանոց կամ հրաժարվել բուժօգնություն ցուցաբերել՝ վճարել չկարողանալու պատճառով»։

ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի՝ վերարտադրողական առողջության ծառայությունների ընթացքում կանանց հանդեպ բռնությունների վերաբերյալ զեկույցում նշվում է, որ մանկաբարձական բռնության դրսևորումները բազմաթիվ են, սակայն հիմնականում դրանք երեք խմբի են բաժանվում՝ ֆիզիկական, հոգեբանական և ֆինանսական։  

Ֆիզիկական բռնություն են համարվում անհարկի բժշկական միջամտություններն ու դեղորայքի նշանակումը, կամ երբ ծննդաբերության բնականոն ընթացքը չի պահպանվում, չի ապահովվում ծննդաբերության ժամանակ կնոջը հարմար դիրքը և այլն։ Մանկաբարձական բռնությունից խուսափելու համար ԱՀԿ-ն ունի մի շարք ցուցումներ, որոնց համաձայն՝ պետք է հրաժարվել կամ միայն խիստ կենսական անհրաժեշտության դեպքում կիրառել այնպիսի միջամտություններ, ինչպիսիք են էպիզիոտոմիան (շեքահատում), Կրիստելերի մեթոդը (երբ ծննդկանի որովայնը սեղմում են՝ խթանելով երեխայի ծնունդը), պտղաթաղանթի պատռելը, ինչպեսև սահմանափակել օքսիտոցինի կիրառումը, պահպանել կեսարյան հատումների ԱՀԿ-ի կողմից ցուցված թիվը (ընդհանուր ծնունդների 10-15 տոկոսը) և այլն:

Մանկաբարձական բռնության մյուս ձևը հոգեբանականն է, երբ կինը ենթարկվում է նվաստացուցիչ, անհարգալից և խտրական վերաբերմունքի։ Օրինակ, բուժօգնության ժամանակ կնոջ հասցեին արվում են վիրավորական, սեքսիստական ռեպլիկներ։ 

Ֆինանսական բռնություն է այն, երբ բուժանձնակազմը (կամ բժիշկը, բուժքույրը) հրաժարվում են բուժօգնություն ցուցաբերել կնոջը՝ անվճարունակ լինելու պատճառով։ Օրինակ, «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգից տեղեկանում ենք, որ 2015 թվականին կայացվել է դատավճիռ, որով գինեկոլոգ-մանկաբարձ Նշան Գևորգյանը դատապարտվել է 1,5 տարվա ազատազրկման, քանի որ կեսարյան հատում կատարելու համար հղի կնոջ սկեսուրից գումար է պահանջել, սակայն մերժում ստանալուց հետո հրաժարվել է հղի կնոջը բուժօգնություն ցուցաբերել: 

Ի դեպ, ՀՀ քննչական կոմիտեից EVN Report-ին փոխանցած տվյալների համաձայն, վերջին 5 տարիների ընթացքում (2017-2020 և 2021-ի առաջին կիսամյակ), բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնողի կողմից մասնագիտական պարտականությունները չկատարելու կամ ոչ պատշաճ կատարելու հետևանքով ծննդկան կնոջ կամ նորածին երեխայի առողջությանը վնաս հասցնելու դեպքերի առթիվ քննվել է 16 քրեական գործ, որից 2 քրեական գործ ավարտվել է մեղադրական եզրակացությամբ և ուղարկվել է դատարան, 11-ի վարույթը կարճվել է (10-ը՝ հանցակազմի բացակայության, 1-ը՝ վաղեմության ժամկետն անցնելու հիմքով), 3 գործի վարույթը կասեցվել է՝ հանցանք կատարած անձը հայտնի չլինելու պատճառաբանությամբ։ 

Նույն ժամանակահատվածում բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնողի կողմից մասնագիտական պարտականությունները չկատարելու կամ ոչ պատշաճ կատարելու հետևանքով ծննդկան կնոջը կամ նորածին երեխային անզգուշությամբ մահ պատճառելու դեպքերի առթիվ քննվել է 73 քրեական գործ, որից 2 գործ ավարտվել է մեղադրական եզրակացությամբ և ուղարկվել է դատարան, 29-ի վարույթը կարճվել է (20-ը՝ հանցակազմի, 5-ը հանցադեպի բացակայության, 2-ը՝ վաղեմության ժամկետն անցնելու, 1-ը հանցանք կատարած անձի մահվան, 1-ը՝ համաներման մասին օրենք ընդունվելու հիմքով), 36 գործի վարույթը կասեցվել է՝ հանցանք կատարած անձը հայտնի չլինելու պատճառաբանությամբ, 6 քրեական գործի նախաքննությունը շարունակվում է։ 

Կոկորդիլոսի սինդրոմ

«Մանկաբարձական ագրեսիան ակտուալ խնդիր է․ բժշկական պրակտիկայում կան պտղապարկի անհարկի պատռումները, ինդուկցիաները, ստիմուլացիաները, երբ բժիշկն ինքն է որոշում, որ տվյալ պացիենտը հենց այսօր պետք է ծննդաբերի, որովհետև դա իրեն հարմար է․․․»,- EVN Report-ի հետ զրույցում նշում է «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի ծննդատան փոխտնօրեն, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Նորայր Ղուկասյանը։ 

Նրա խոսքով, եթե բնականոն ծննդաբերությանը բժիշկը միջամտում է, ապա պետք է գործընթացը հասցնի ավարտին․ «Մանկաբարձական ագրեսիայի մեջ կա «կոկորդիլոսի սինդրոմ» հասկացությունը: Կոկորդիլոսը միակ չորքոտանին է, որը հետ չի գնում։ Եթե 38 շաբաթական հղիության դեպքում բժիշկը որոշեց միջամտել և որևէ դեղորայքային ստիմուլացիա անել և այլն, նա այլևս չի կարող ստացիոնարից կնոջը դուրս գրել և տուն ուղարկել, ասել՝ արի՛ մի քիչ էլ սպասի։ Այսինքն, եթե նույնիսկ սխալ սկսել է, պետք է հասցնի ավարտին։ Եվ քանի որ գրեթե բոլորը պրոֆեսիոնալ բժիշկներ են, դեպքերը հիմնականում դրական ավարտ են ունենում, այսինքն՝ երբ մայրը և երեխան կենդանի են»։ 

Բժիշկ Ղուկասյանի խոսքով, թեև մայրը և նորածինը կենդանի են լինում, սակայն ծննդօգնության ժամանակ կիրառված միջամտությունները կարող են առողջական խնդիրների պատճառ դառնալ։ 

Նա նաև վստահեցնում է, որ իրենց կլինիկայում արվում են բոլոր միջոցառումները՝ մանկաբարձական ագրեսիան բացառելու համար։ Եվ հավելում, որ ընդհանրապես մանկաբարձական բռնության դեպքերը փոքր տոկոս են կազմում։ 

2016-2018 թվականներին ԱՀԿ-ի, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի և այլ կառույցների ֆինանսավորմամբ Գանայում, Գվինեայում, Միանմարում և Նիգերիայում իրականացված հետազոտության արդյունքները ցույց են տվել, որ հարցման մասնակիցների 35․4 տոկոսը ենթարկվել է ֆիզիկական և վերբալ բռնության, խարանի կամ խտրականության։
Հայաստանյան իրավիճակի վերաբերյալ ամբողջական, հայտնի և հասանելի տվյալներ չկան։

Կեսարյան հատումների թիվը տարեցտարի աճում է

«Ես կարծում եմ, որ իմ դեպքում կեսարյանից կարելի էր խուսափել»,- մեզ հետ զրույցում նշում է 32-ամյա կինը։ Պատմում է, որ հղիության 38-րդ շաբաթում պտղաջրերի արտահոսք է եղել, գնացել են հիվանդանոց․ «Բժիշկն ասաց, որ բացվածք չունեի։ Կտրականապես դեմ էի կեսարյան հատմանը, անընդհատ կապի մեջ էի արտասահմանում գտնվող վստահելի ամերիկացի բժշկիս հետ: Նա ինձ ասաց, որ կարող ենք երկար սպասել։ Դրան հակառակ, իմ բժիշկը, համոզվելով, որ էլի բացվածք չունեմ, վստահ ասում էր՝ «սա կեսարյան ա»: Մոտ 8 ժամ անց արդեն հստակ ասաց, որ պատրաստվեմ վիրահատության: Էլի պնդում էի, որ չեմ ուզում: Այդ ժամանակ ինձ ասացին, որ պետք է ստորագրեմ, որ հրաժարվում եմ կեսարյանից, որովհետև ռիսկի տակ բժիշկը չի ընկնի: Ի վերջո, տեղի տվեցի, քանի որ վախեցա, երբ ստորագրելու մասին ասացին»: 

Ինչպես արդեն նշվեց, ԱՀԿ ցուցումների համաձայն՝ կեսարյան հատմամբ ծննդաբերությունների թիվը չպետք է գերազանցի ընդհանուր դեպքերի 10-15 տոկոսը։ Հայաստանում, սակայն այս ցուցումն ակնհայտորեն չի պահպանվում։ ՀՀ Առողջապահության ազգային ինստիտուտի տվյալների համաձայն՝ 1980-ին կեսարյան հատումների թիվը եղել է ընդհանուր ծնունդների 0,94 տոկոսը, 1990-ին՝ 3,35 տոկոսը, 2000-ին՝ 7,24 տոկոսը, 2010-ին՝ 18,86 տոկոսը, 2018-ին՝ 32,5 տոկոսը, 2019-ին՝ 34,3 տոկոսը և 2020-ին՝ 35,9 տոկոսը։ Ի դեպ, 2020-ին միայն Երևանում այս ցուցանիշը եղել է 42,4 տոկոս։ 

«Էրեբունի» ԲԿ ծննդատան փոխտնօրեն Նորայր Ղուկասյանը նշում է, որ կեսարյան հատումների այս բարձր ցուցանիշի հետևում միայն մանկաբարձ-գինեկոլոգների որոշումը չէ․ 

«Օրինակ, կան դեպքեր, երբ ակնաբույժը ճիշտ չէ կողմնորոշվում և պարտադրում է՝ կեսարյան հատում արեք։ Կամ, երբ կինը պնդում է կեսարյան հատում անել, քանի որ շատ տեղեկացված է, որ կարող է ունենալ հեշտոցի անատոմիայի խախտման խնդիր»։

Բժիշկ Ղուկասյանի խոսքով, խնդիր է նաև հղի կանանց առողջական խնդիրների բավականին բարձր մակարդակը․ «Կան այնպիսի հիվանդություններ, որոնց դեպքում ուղղակի հնարավոր չէ բնական ծննդաբերությունը, օրինակ, ողնաշարի ծանր կիֆոզներ, սկոլիոզներ և այլն: Այսինքն՝ դրանք անուղղակիորեն մեծացնում են կեսարյան հատումների քանակը, մինչդեռ անցյալ դարում այդպիսի խնդիր ունեցող կանայք ընդհանրապես երեխա չէին ունենում»:

Միևնույն ժամանակ, Ղուկասյանը խոսում է կեսարյան հատումների թիվը նվազեցնելու ուղիների մասին․ «Ներկայումս դոկտորական աշխատանքի համար ռետրոսպեկտիվ հետազոտություն եմ անում․ մի քանի կլինիկաներում ուսումնասիրում ենք մոտ 30 հազար պացիենտի հիվանդության պատմություն և տեսնում ենք, որ այս դեպքերում կեսարյան հատումները 10-15 տոկոսով նվազեցնելու տեղ կար»։

Նրա խոսքով, աշխարհը կեսարյան հատումների թիվը նվազեցնելու համար մի արդյունավետ գործիք ունի՝ ԱՀԿ-ի կողմից հաստատված Ռոբսոնի դասակարգումն է․ «Ի ուրախություն մեզ՝ առողջապահության նախարարությունից նամակ ենք ստացել, որ Հայաստանում ուզում են ներդնել այս փորձը»:

«Անհրաժեշտ է կտրվածք անել․․․»․ վիճակագրական տվյալներ չեն հավաքագրվում

«Երեխայի ծնունդից րոպեներ առաջ բժիշկն ասաց` բացվածքը քիչ է, ճիշտ կլինի հիմա կտրվածք անենք, որը քեզ հետագայում չի խանգարելու: Ու հիշում եմ, որ ասաց՝ ցավ չես զգալու, բայց ես ցավ զգացի։ Ուղղակի ասաց, որ դրա անհրաժեշտությունը կա ու արեց, որպես այդպիսին իմ համաձայնությունը կամ թույլտվությունը չի եղել։ Ես հիվանդանոց էի տեղափոխվել նոր սկսվող ցավերով՝ 15:30-ին, բալիկս ծնվեց 19:00-ին։ Ես այդ ժամանակ բժշկին վստահում էի միայն, հետո սկսեցի մտածել, որ գուցե գործընթացն արագացնելու համար արեց կտրվածքը, որովհետև, ընդհանուր առմամբ, շատ կարճ տևեց ծնունդը՝ հաշվի առնելով, որ առաջին ծննդաբերությունս էր։ Այդ օրը բժշկի տղայի ծնունդն էր, միգուցե ուզում էր արագ վերջացնել․․․»,- պատմում է 36-ամյա կինը։ 

Ի տարբերություն կեսարյան հատումների, վիճակագրական տվյալներ չկան այնպիսի միջամտությունների կատարման վերաբերյալ, ինչպիսիք են, օրինակ, էպիզոտոմիան կամ Կրիստելերի մեթոդը, որոնք ԱՀԿ-ի կողմից հակացուցված են համարվում։ Ի դեպ, առողջապահության նախարարության կայքում հրապարակված «Հետծննդյան արյունահոսությունների կանխարգելման և վարման կլինիկական ուղեցույց»-ում նույնպես նշված է, որ պետք է խուսափել շեքահատումներից։ 

Ի պատասխան EVN Report-ի հարցմանը, ՀՀ առողջապահության նախարարությունից հայտնել են․ «Ծննդաբերության ընթացքում որոշ միջամտությունների (աքցանադրում, վակուում էքստրակցիա, պտղահատում) մասին տեղեկատվությունը ներկայացված է Առողջապահության ազգային ինստիտուտի տարեգրքերում։ Ծննդաբերությունների ընթացքում կատարված այլ բժշկական միջամտությունների վերաբերյալ տեղեկատվություն առողջապահության նախարարությունը չի հավաքագրում, դրանք արտացոլվում են հիվանդության պատմագրում»։ 

ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի վերոնշյալ զեկույցի 25-րդ կետում նշվում է, որ այս միջամտությունը տարածված է նաև այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Իտալիան (ծննդաբերությունների 50 տոկոս դեպքերում), Իսպանիան (89 տոկոս դեպքերում)։ Ավելին՝ Իտալիայում էպիզոտոմիայի ենթարկված կանանց 61 տոկոսը հայտնել է, որ այդ միջամտությունից առաջ իրենց պատշաճ տեղեկություն չի տրամադրվել դրա մասին և իրենց կարծիքը հաշվի չի առնվել։  

Ինչ վերաբերում է Կրիստելերի մեթոդին, ապա նույն զեկույցի 27-րդ կետում նշվում է, որ սա նույնպես տարածված միջամտություն է աշխարհում, երբ երեխայի ծնունդը խթանելու համար բազկով, նախաբազկով կամ նույնիսկ ամբողջ մարմնով սեղմում են կնոջ որովայնը։ Կիրառման ամենաբարձր ցուցանիշները գրանցվել են Հոնդուրասում՝ 50-70 տոկոս դեպքերում։ 

Տեղեկացված լինել և համաձայնություն տալ․ իրավունք, որ հաճախ հաշվի չի առնվում 

Սվետլանա Ավագյանը յոգայի ուսուցիչ և դուլա է՝ կնոջը օգնող կին։ Վերջին տարիներին շուրջ 25 ծննդաբերության է մասնակցել և օգնել իր վստահորդ կանանց՝ հեշտությամբ անցնել ծննդաբերության փուլերը։ EVN Report-ի հետ զրույցում կիսվելով իր փորձով՝ նշում է, որ բժշկական մի շարք միջամտություններ որոշ դեպքերում արվում են՝ առանց կնոջ թույլտվությունը հարցնելու:

«Օրինակ, էպիզոտոմիայի դեպքում պետք է բացատրեն՝ այս հատվածում այսպիսի կտրվածք է լինելու, որը հետո մենք կարելու ենք ու գոնե բանավոր հարցնեն կնոջը՝ կարելի՞ է քեզ կտրել և  ոչ թե ուղղակի խըրթ՝ կտրեն: Կան դեպքեր, երբ էպիզոտոմիան անում են՝ նույնիսկ առանց կնոջը տեղեկացնելու, կան կանայք, որոնք չեն էլ իմանում, որ իրենց կտրել են։ Բայց Հայաստանում սա, կարծես, նորմալ է համարվում։ Եթե ես այս մասին խոսեմ, կզարմանան, որ  զարմանում եմ բժիշկների՝ առանց հարցնելու կտրելու վրա»,- էպիզոտոմիայի կիրառման մասին ասում է Ավագյանը։

«Իրավունքի զարգացման կենտրոն» հասարակական կազմակերպության նախագահ Վիոլետա Զոփունյանը EVN Report-ի հետ զրույցում նշում է․ «Որպես կանոն, պացիենտից եկող արձագանքն այն է, որ պատշաճ չեն տեղեկացվում, օրինակ, երբ է պետք կեսարյան հատում անել, երբ՝ պետք չէ, կամ մյուս միջամտությունները: Որոշ դեպքերում բժիշկը կարող է իր նախաձեռնությամբ՝ առանց հաշվի առնելու կլինիկական բնութագրերը, ընդհանուր վիճակը կամ, ուղղակի, պացիենտի ցանկությունը, այս կամ այն միջամտությունն անել»: 

Կարևոր է նշել այն հանգամանքը, որ նույնիսկ փաստաթղթի վրա ստորագրություն ունենալը չի նշանակում, որ կինը պատշաճ տեղեկացված լինելուց հետո է համաձայնություն հայտնել՝ ենթարկվել այս կամ այն միջամտությանը: 

«Նույնիսկ, երբ տալիս են բժշկական բնույթի ինչ-որ փաստաթուղթ ստորագրել, գիտե՞ք ինչ արտահայտություն են ասում՝ «Եթե ուզում եք, կարող եք կարդալ»: Դա նորմալ չէ: Պետք  է ասել՝ վերցրե՛ք այս փաստաթուղթը, կարդացե՛ք, եթե հարցեր ունեք, տվե՛ք, հետո միայն վերջում՝ ստորագրե՛ք»,- նշում է Զոփունյանը:

«Կանայք իրավունք ունեն ստանալու ամբողջական տեղեկություն բուժման վերաբերյալ, որպեսզի դրա հիման վրա ընդունեն կշռադատված որոշումներ։ Գինեկոլոգիայի և մանկաբարձության միջազգային ֆեդերացիան համարում է, որ տեղեկացված համաձայնություն ստանալը պարտավորություն է բուժանձնակազմի համար՝ թեև այն կարող է լինել բարդ և ժամանակատար»,- նշվում է ՄԱԿ գլխավոր ասամբելայի հիշյալ զեկույցի 32-րդ կետում։ 

Նույն զեկույցում նշվում է նաև, որ սա խնդիր է գրեթե ամբողջ աշխարհում և նույնիսկ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Գերմանիան, Ֆրանսիան, Շվեդիան, ԱՄՆ-ն։

Չթողնել ծննդկանին մենակ

«Կարևոր է, որ կինը ծննդաբերության փուլում մենակ չլինի։ Ես երեք ժամ ծնարանում եղել եմ բոլորովին մենակ, միայն մի բուժքույր է եկել-անցել դռան մոտով։ Սա որոշակիորեն հասկանալի է, որովհետև բուժանձնակազմը գերզբաղված է լինում, բայց կարող է այդ կինն ուշաթափվել, ընկնել և կողքին ոչ ոք չլինի»,- ասում է հոգեբան Արփի Խալաթյանը։ 

Որոշ կլինիկաներում թույլատրում են ծննդաբերության ժամանակ ծննդկանին ուղեկցող անձի ներկայություն, օրինակ, ամուսնու։ Կան կանայք, ովքեր օգտվում են նաև դուլաների ծառայություններից։ 

«Ես շատ կողմ եմ, որ հղիին ուղեկցող լինի: Թող հղին ինքը որոշի՝ իրեն հաճելի է դուլայի հետ ծննդաբերել, թե իր ամուսնու կամ քրոջ: Նրանց ներկայությունը նորմալ ծննդաբերության ժամանակ համարվում է խիստ կարևոր։ Եվ ոչ թե այն պատճառով, թե բժիշկները իբրև «կտրում-պոկում-վնասում են», այլ որովհետև ծննդաբերությունը բավականին լուրջ պրոցես է, որի միջով անցնում է կինը: Իսրայելում հետազոտություն են արել և գտել, որ ծննդաբերության ցավը հավասար է առանց ցավազրկման մատի ֆալանգի ամպուտացիայի ցավին: Պատկերացնու՞մ եք՝ ամեն երեք րոպեն մեկ այդ նույն ցավը»,- նշում է բժիշկ Նորայր Ղուկասյանը:

Լինել համբերատար՝ բարդություններից խուսափելու համար

Բժիշկ Ղուկասյանի խոսքով, մանկաբարձության մեջ համբերատար լինելը բարդություններից խուսափելու գրավականն է․ «Եթե ես շտապում եմ, ուզում եմ արագացնել պրոցեսը, որպեսզի մեկ ժամ շուտ ավարտեմ, ապա, վստահ կարող եմ ասել, որ այդ մեկ ժամը ծախսելու եմ պատռվածքները, վերքերը կարելու համար, ավելին՝ 40 օր էլ մտածելու եմ, որ հանկարծ բարդություններ չլինեն։ Իսկ եթե ագրեսիա չես անում, չես ունենում բարդություններ»։ 

Կա տեսակետ, որ բժիշկները հաճախ շտապում են, անհարկի միջամտությունների են դիմում գերհոգնածության կամ գերծանրաբեռնվածության պատճառով:

«Կան մասնագետներ, ովքեր խիստ պահանջված են և մի գիշերում կարող են ընդունել այնքան ծնունդ, որքան մի ուրիշ մանկաբարձ-գինեկոլոգ մեկ ամսվա ընթացքում կընդունի: Ես հասկանում եմ, որ պացիենտի ընտրության իրավունքի հարց է, բայց դա պետք է ընդհատվի այնտեղ, որտեղ որակի խնդիր կա»,- ասում  է Զոփունյանը:

Նա խոսում է նաև այն մասին, որ հաճախ բժիշկներն աշխատում են մի քանի կլինիկաներում և կարող են հանգիստ չունենալ․ 

«Օրինակ, եթե գիշերը հերթապահել է մի կլինիկայում, իսկ հաջորդ օրը, հերթապահությունը հանձնելուց հետո, գնում է աշխատանքի՝ մյուս կլինիկայում, բնականաբար, սա կհանգեցնի այնպիսի հյուծվածության, որ բժիշկը կարող է հակված լինել կատարել անհարկի միջամտություններ»։ 

Նորայր Ղուկասյանը չի բացառում, որ այս հանգամանքները կարող են պատճառ լինել մանկաբարձական բռնության, ու նաև նշում․ 

«Բայց կարծում եմ բարոյական շատ բժիշկներ, որոնց ծանրաբեռնվածությունը մեծ է, հրաժարվում են և թողնում, որ ուրիշ բժիշկ ծննաբերությունը վարի,-նրա խոսքով, սակայն, մանկաբարձական ագրեսիայի հիմքում անպաշտպան մանկաբարձ-գինեկոլոգն է,- Անպաշտպան մանակաբարձ-գինեկոլոգն է ասում՝ ավելի լավ է ռիսկի չգնամ ու կեսարյան անեմ, եթե, օրինակ, ծննդաբերությունը մի քիչ դանդաղում է, եթե զույգ պտղով հղիություն է։ Անպաշտպան է մարզում աշխատող մանկաբարձ-գինեկոլոգը, որը նույնիսկ վիրահատարանի բուժքույր չունի, որ պտղի բաբախի անկման դեպքում հասցնի կենդանի դուրս բերել նրան․․․Պետությունը պետք է պաշտպանի նրանց ու նաև պարտադրի, որ ագրեսիա չանեն»։ 

Այս դեպքում մասնագետները կարևորում են, որ անհրաժեշտ են իրավական մեխանիզմների ներդրում, միջազգային ստանդարտների սինխրոնիզացում տեղական գործող կարգավորումների հետ և դրանց կիրառման վերահսկողություն, որը պետք է կատարվի պետական մակարդակով։ 

Մանկաբարձական բռնության ենթարկված կանանց անունները և նույնականացվող այլ տվյալները չեն հրապարակվել նրանց խնդրանքով՝ հաշվի առնելով թեմայի զգայուն լինելը։