Մարդ և հասարակություն

Երևանի լքված հուշարձան շենքերի հետքերով, մաս 3. Արամի 54

Երևանի կենտրոնում 1902 թվականին կառուցված, իսկ 1934-ին վերակառուցված ու որպես հիվանդանոց օգտագործված շենքը, թեև հանրապետական հուշարձանի կարգավիճակ ունի, սակայն այսօր անբարեկարգ վիճակում է և լքված։ «Երևանի լքված հուշարձան շենքերի հետքերով» շարքի երրորդ մասում Հովհաննես Նազարեթյանը ներկայացնում է այս շենքի մասնավորեցման ընթացքն ու հետագան։
Ընտանեկան խճանկար․ ո՞րն է ավանդականը

Ընտանեկան խճանկար․ ո՞րն է ավանդականը

Սոցիալ-մշակութային մի շարք փոփոխությունների արդյունքում ընտանիքի մոդելը Հայաստանում փոփոխությունների է ենթարկվել, գրում է Անի Ղուլինյանը՝ անդրադառնալով ընտանիքների կառուցվածքներին, ամուսնու ընտանիքի հետ ապրելու խնդիրներին ու հայկական ընտանիքի զարգացման պատմությանը։

Deciding to Untie the Knot: Divorce Rates on the Rise

Որոշման առաջն ու հետոն. ամուսնալուծությունների աճող ցուցանիշը

Վերջին տասը տարում Հայաստանում ամուսնությունների նվազմանը զուգահեռ, ամուսնալուծություններն ավելացել են շուրջ տասը տոկոսով։ Մինչդեռ ամուսնալուծվելու որոշումն ունի հոգեբանական, սոցիալական և ֆինանսական հետևանքներ։

But Now I Dance

Իսկ հիմա ես պարում եմ

Օպերայի բեմի լույսերը խամրում են, սակայն դժվար չէ պատկերացնել, որ բեմում գտնվող տղաների մարմիններից հանվել է 136 կտոր բեկոր և փամփուշտ, բայց հենց պարելով տղաներն ապացուցում են՝ անհնար ոչինչ չկա:

Ծննդաբերություն դուլայի օգնությամբ

Ծննդաբերություն դուլայի օգնությամբ

Ծննդաբերության ժամանակ աջակցող անձ ունենալն ընդունված է մի շարք երկրներում, սակայն Հայաստանում այն համեմատաբար նոր երևույթ է, և դուլաներն այստեղ մեծ թիվ չեն կազմում: Ծառայության մանրամասներին է անդրադառնում Մարգարիտա Ղազարյանը:

From Luhansk to Yerevan

Լուգանսկ-Երեւան

Ուզում եմ հնարավորինս շուտ ավարտվի պատերազմն ու վերադառնամ Լուգանսկ, ասում է Իլյա Պուտիլյան՝ ֆոտոլրագրող Վաղինակ Ղազարյանի ոսպնյակից ներկայացնելով ռուս-ուկրաինական պատերազմի ներգործությունը։

Memory Erases Memory

Հիշողությունը ջնջում է հիշողությունը

Էմիգրացիայի ողբերգությունը ոչ թե ինչ-որ բանի կորուստն է, այլ այն, որ մենք մինչև կյանքի վերջ ինչ-որ տեղ օտար ենք լինելու։ Էմիգրացիայի պատմությունն այսպես է բնութագրում ֆոտոլրագրող Վաղինակ Ղազարյանի հերոս, լրագրող Յան Շենկմանը, որը ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետևանքով ստիպված է եղել ամեն բան թողնելով հեռանալ հայրենի Ռուսաստանից ու Հայաստանում ամեն ինչ սկսել նորից։

Պատվաստվելու անձնական որոշո՞ւմ, թե՞ հանրային պատասխանատվություն

Պատվաստվելու անձնական որոշո՞ւմ, թե՞ հանրային պատասխանատվություն

Մասնագետներն ահազանգում են, որ ցանկացած կառավարելի վարակ կարող է կրկին գլուխ բարձրացնել, եթե չապահովվի պատվաստումների ժամանակին իրականացումը և բարձր ընդգրկվածությունը։ Ի՞նչ պատվաստումներ են ընդգրկված հայաստանյան ազգային օրացույցում, ինչպե՞ս է երկիրն իրականացնում պատվաստումային գործընթացն ու դիմագրավում հակապատվաստումային արշավների ազդեցությանը։

Երևանի լքված հուշարձան շենքերի հետքերով, մաս 1. ԱԳՆ

Երևանի լքված հուշարձան շենքերի հետքերով, մաս 1. ԱԳՆ

Արտաքին գործերի նախարարության նախկին շենքը, թեև տարիներ առաջ սեփականաշնորհվել է, սակայն պարապուրդի է մատնված, ինչպես Երևանի կենտրոնի մի շարք պատմական և մշակութային արժեք ունեցող այլ շենքեր։ Ո՞ր շենքերը կարող են սեփականաշնորհվել, ի՞նչ պարտավորություններ ունեն դրանց տերերն ու ի՞նչ վերահսկողություն ունի պետությունը, այս և այլ հարցերը քննող հոդվածաշարի մեկնարկային անդրադարձը։

Գործուն զղջումը որպես բարեփոխված անպատժելիություն

Գործուն զղջումը որպես բարեփոխված անպատժելիություն

Ոստիկանի կողմից անչափահաս տղային հարվածելու դեպքով, տեսանյութի հրապարակումից հետո, հանրային աղմուկի միջոցով փորձ է արվում արդարություն հաստատել։ Իսկ ի՞նչ կլիներ, եթե բռնությունը ցուցադրող տեսանյութը չհրապարակվեր, արդյոք այսպիսին է խոստացված ոստիկանական բարեփոխումն ու արդյոք երեխայի լավագույն շահն այսպես է հարգվում։ Ի վերջո, արդյոք այս դեպքը հասարակությունն արդյունավետ կօգտագործի և խորքային փոփոխությունների կհասնի։

Infant Mortality Rates Are Declining, But Not Fast Enough

Մանկական մահացության նվազող, բայց մտահոգիչ ցուցանիշները

Երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի և կյանքի որակի հիմնական բնութագրիչներից համարվող 0-4 տարեկան երեխաների մահացության ցուցանիշը Հայաստանում թեև վերջին տասը տարիների ընթացքում նվազել է, սակայն դեռևս ընդհանուր մահերի շուրջ 1 տոկոսն է կազմում։

Why Is the City Making Noise?

Ինչո՞ւ է աղմկում քաղաքը

Ապրել Երևանում, սովորաբար, նշանակում է ապրել անընդհատ աղմուկի հետ՝ մեքենաների, սրճարանների և փաբերի, ժամանցի վայրերի, հրավառությունների աղմուկներ, որոնք ազդում են բնակիչների առողջության և բարեկեցության վրա: Ի՞նչ կարելի է կամ պետք է անել:

Դժվար ճանապարհ դեպի տուն

Դժվար ճանապարհ դեպի տուն

Մանկական Եվրատեսիլը դիտելու համար 2 օրով Արցախից Հայաստան եկած ու շրջափակման հետևանքով 47 օր ընտանիքից բաժանված երեխաների կարոտն ու տունդարձի սպասումը Սոնա Մարտիրոսյանի նկարագրությամբ ու Վաղինակ Ղազարյանի լուսանկարներով։

Դաշտանադադար. խոսելն «ամոթ» չէ

Դաշտանադադար. խոսելն «ամոթ» չէ

Կնոջ կյանքի ֆիզիոլոգիական, թերևս, անխուսափելի փուլերից մեկն է դաշտանադադարը, որի մասին հայաստանյան հասարակությունը դեռևս այդքան էլ պատրաստակամ չէ խոսել, դիմել օգնության ու մեղմել այս փուլի երբեմն բավական բարդ ընթացքը:

Բուլլինգը դպրոցում. հարաբերությունների արանքում

Հայաստանում դպրոցական բուլլինգը շարունակում է անտեսված խնդիր մնալ։ Վիճակագրություն այն մասին, թե քանի երեխա է յուրաքանչյուր տարի բռնության կամ հետապնդման ենթարկվում ուսումնական հաստատություններում, չկա, սակայն դա չի նշանակում, թե խնդիր էլ չկա։

Փակ ճանապարհն ու Արցախի ապրելու իրավունքը

Փակ ճանապարհն ու Արցախի ապրելու իրավունքը

120.000 մարդու հանդեպ այսօր հումանիտար ահաբեկչություն է տեղի ունենում։ Եվ ի՞նչ ենք որպես պետություն և ազգ անում սրա դեմ։ Արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանը քննում է հարցեր, որոնց պատասխանները սովորաբար մնում են օդում։

Մեր ժամանակի կարման. ապրել ու ստեղծել պատերազմի հետ

Պատերազմի մեջ և դրա հետևանքների հետ ապրելը մեծ ուժ և հոգեկան ջանքեր է պահանջում։ Ֆոտոլրագրող Անի Գևորգյանը ներկայացնում է արվեստագետների, ովքեր վստահ են՝ անհրաժեշտ է ոչ թե փախչել իրականությունից, այլ ապրել պատերազմի հետ:

Unwanted: Why Is Abortion Still the Main Form of Family Planning in Armenia?

Անցանկալիները․ ինչո՞ւ է Հայաստանում աբորտը մնում ընտանիքի պլանավորման հիմնական ձևը

Հղիության արհեստական ընդհատման հարցը շարունակում է արդիական մնալ ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում։ Հոդվածը ներկայացնում է հայաստանյան պատկերն ու ընդհատումից բխող խնդիրները։

Նրանք անօգնական չե՛ն

Նրանք անօգնական չե՛ն

2020 թվականի Արցախյան պատերազմի ընթացքում տարբեր վիրավորումներ ստացած անձինք թեև դժվարությամբ, սակայն փորձում են հաղթահարել տեղի ունեցածը։ Լուսանկարիչ Անի Գևորգյանը ներկայացնում է նրանցից մի քանիսի պատմությունը։

“Let Me Take Your Pain”: Palliative Care in Armenia

«Ցավդ տանեմ…»․ համապարփակ պալիատիվ խնամք

Երբ բժշկությունն արդեն անզոր է, և օրգանիզմը չի արձագանքում բուժմանը, օգնության է հասնում պալիատիվ խնամքի կենտրոնը: Հոդվածն անդրադառնում է, թե ինչպես է Հայաստանում գործում այս ծառայությունը, ինչ խնդիրների է բախվում ու ինչ տեսլական ունի։

Աշխատանքով փարատվողները

44-օրյա պատերազմում զոհվածների հարազատներից շատերը, ի հիշատակ իրենց որդիների, նախաձեռնել են գործեր, որոնք ոչ միայն կրում են տղաների անունները, այլև հանրային բարիք ու հոգատարություն ստեղծում` իրականացնելով այն ցանկություններն ու երազանքները, որոնք տղաներն իրականացնել չհասցրին:

Պատերազմի յարխուշտան

«Իրական դպրոց»-ի համահիմնադիրներ Ստեփանի ու Մարիամի՝ 2020-ի Արցախյան պատերազմի անձնական վավերագրությունը Վաղինակ Ղազարյանի լուսանկարների ուղեկցությամբ յուրօրինակ զուգահեռներ է բացում առաջնագծից ու թիկունքից։ Հ․Գ․ թեև ամուսինները ֆոտոպատումում խոսում են 2020-ից, սակայն 2022-ի սեպտեմբերի 13-ից Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի վրա հարձակումից հետո Ստեփանը կրկին առաջնագծում է։

Փոքր հյուրատների մեծ պոտենցիալը․ ավելի քան զբոսաշրջություն

Փոքր հյուրատների մեծ պոտենցիալը․ ավելի քան զբոսաշրջություն

Փոքր հյուրատներն իրենց եզակի ծառայություններով և երկրի բնակիչների ու կենցաղի առանձնահատկությունները ներկայացնելով, կարևոր ներդրում են ունենում Հայաստանում զբոսաշրջության զարգացման գործում:

The 1853-1856 Crimean War and Deep Contradictions in the International Order

1853-1856 թվականների Ղրիմի պատերազմը և միջազգային խորը հակասությունները

1850-ականների Ղրիմի պատերազմը չլուծեց ներգրավված կողմերի աշխարհաքաղաքական մրցակցության հարցը: Սևծովյան տարածաշրջանում ազդեցությունն ավելացնելու համար պայքարը շարունակվում է նաև այսօր։

7×25 վրա

Ֆոտոլրագրող Վաղինակ Ղազարյանն աշխատանքը կորցնելով սկսել է տաքսի վարել։ Մեքենաների հանդեպ իր սերը համատեղելով լուսանկարչության հանդեպ իր սիրո հետ՝ նա ուղևորին լուսանկարել է մեքենայի սրահի հայելու միջից։

Հետծննդաբերական դեպրեսիա․ հոգեբանական խնդիրներ, որոնք դեռևս ժխտվում են

Հետծննդաբերական դեպրեսիա․ հոգեբանական խնդիրներ, որոնք դեռևս ժխտվում են

Թեև երեխա ունենալը կնոջ կյանքում հրաշալի իրադարձություններից է, սակայն դառնում է նաև հախուռն ու անկառավարելի զգացումների շրջափուլ, որը կարող է հանգեցնել անգամ հետծննդաբերական դեպրեսիայի:

Հիվանդությունից ձերբազատվելու հրաշքի սպասումը Գերմանիայում. մաս 2

Բուժման նպատակով մարդիկ հաճախ նախընտրում են մեկնել Գերմանիա՝ հույսով ու մեծ ակնկալիքներով, սակայն որոշ դեպքերում «հեքիաթային երկրում» ապրելու պատկերացումները սխալ են լինում ու մնում են ձեռնունայն։

Armenia in Demographic Crisis

Հայաստանը` ժողովրդագրական ճգնաժամում

Ժողովրդագրական վերջին տվյալները գուժում են Հայաստանում ճգնաժամային իրավիճակի մասին։ Ծերացման բարձր ցուցանիշ ունեցող երկրում ժողովրդագրական իրավիճակը բարելավելու և ծնելիությունը խթանելու նպատակով իրականացվում են ծրագրեր, սակայն արդյոք դրանք արդյունավետ են։

Հիվանդությունից ձերբազատվելու հրաշքի սպասումը Գերմանիայում. մաս 1

Հիվանդությունից ձերբազատվելու հրաշքի սպասումը Գերմանիայում. մաս 1

Դյուսելդորֆի փախստական հայցողների կացարանում մարդիկ տարիներ շարունակ ապրում են, բուժվում ու միշտ սպասում՝ կամ լիարժեք բուժմանը, կամ արտաքսմանը։ Հոդվածաշարում հայերը ներկայացնում են, թե ինչպես են հասել Գերմանիա՝ հրաշքի սպասումով։

Գիտությունը խորհուրդների երկրից մինչև հիմա

Գիտությունը խորհուրդների երկրից մինչև հիմա

1990-ականներին անէացավ հայկական գիտությունը, որի երբեմնի փառքի մասին արդեն 30 տարի է հպարտությամբ, զայրույթով ու կարոտով ենք խոսում: Ի՞նչ առաջնահերթություններ ուներ հայկական գիտությունը ԽՍՀՄ տարիներին, ի՞նչ ներուժ ունի այսօր, արդյոք հնարավո՞ր է վերականգնել երբեմնի համբավը։

Պայքար քաղցկեղի դեմ. վաղ դիմելիության արդյունքում մարդիկ չեն մահանում

Թեև ժամանակակից տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս տեսնել օրգանիզմում անգամ ամենափոքր շեղումներն ու կանխել դրանց հետագա զարգացումը, սակայն Հայաստանում դեռևս ոչ միշտ են խնդրի նախնական փուլում դիմում մասնագետներին, ինչն էականորեն բարդացնում է բուժման ընթացքը։

Աշխատանքը խորհուրդների երկրից մինչև հիմա

Աշխատասիրության, աշխատանքային հարաբերություններում Խորհրդային Միությունից ժառանգած խնդիրների, աշխատաժամանակի գրագետ տնօրինման, աղքատության ընկալումների ու աշխատաշուկայի ներկայիս մարտահրավերների մասին։

Կադրից դուրս կադր

Պատերազմն առանձնահատուկ վիճակ է, ոչ սովորական, այդ ընթացքում հոգեբանական թերապիան էլ կառուցում է իր առանձնահատուկ պայմաններն ու սահմանները։ Կլինիկական հոգեբանը պատմում է 2020-ի Արցախյան պատերազմում իր փորձառության, անսպասելի իրադարձությունների, ապրումների ու վշտի հետ աշխատանքի կարևորության մասին։

The Future We Need: A Vision for Human Rights

Երանելի ապագան․ մարդու իրավունքների իրավիճակի տեսլականը

2020-2022 թվականների իրադարձությունները կոտրեցին բազմաթիվ պատրանքներ, այդ թվում՝ մարդու իրավունքների ապահովման ու զարգացման ասպարեզում։ Ուստի, այս հոդվածը երազանքների մասին է, քանի որ գիտելիքն ու փորձը բավարար չեն, գրում է Զառա Հովհաննիսյանը։

Մանկաբարձական բռնություն․ այս մասին հաճախ լռում են

Շատ կանայք ենթարկվում են մանկաբարձական բռնության, ինչը ոչ միայն խախտում է արժանապատիվ և հարգալից բուժօգնություն ստանալու նրանց իրավունքը, այլև կարող է լրջորեն սպառնալ նրանց կյանքին և առողջությանը:

Կինը և իշխանությունը միջնադարում. Կիլիկյան Հայաստանի օրինակը

Կիլիկիայի հայկական պետության օրինակով Զոհրաբ Գևորգյանը ներկայացնում է միջնադարում կնոջ իրավական ազատություններն ու իրավունքները, ժամանակի ընթացքում կնոջ հասարակական դիրքի փոխակերպումների պատճառներն ու դրանց ընթացքը։

Սյունիքը՝ Աստծո, պետության ու հակառակորդի աչքի տակ

Սյունիքը՝ Աստծո, պետության ու հակառակորդի աչքի տակ

2020 թվականի արցախյան պատերազմից հետո փոփոխված իրողությունները դժվար կացության առաջ են կանգնեցրել սահմանակից Սյունիքի մարզի մի շարք համայնքների բնակիչներին: Լրագրող Սոնա Մարտիրոսյանը եղել է պատերազմից հետո սահմանամերձ դարձած բնակավայրերում և կիսվում է նրանց խնդիրներով:

Կռիվ

Կռիվ

2020 թվականի Արցախյան պատերազմի օրերից լուսանկարիչ Վաղինակ Ղազարյանը վավերագրում է ֆոտոօրագիր՝ համակցելով պատերազմի ու հետպատերազմական շրջանները: Ներկայացնում ենք վավերագրական յուրօրինակ շարք դարձած ֆոտոօրագրի առաջին պատումը:

Ռուս-թուրքական պատերազմները

Ռուս-թուրքական առաջին պատերազմը տեղի է ունեցել 16-րդ դարում, և մինչ օրս երկու կայսրություններն իրենց ուժերը ռազմի դաշտում չափել են 12 անգամ։ Մեկնարկելով այս շարքը՝ մենք ցանկանում ենք ներկայացնել 19-20-րդ դարի ռուս-թուրքական այն պատերազմները, որոնք ճակատագրական նշանակություն են ունեցել հայ ժողովրդի երկու՝ արևմտյան և արևելյան հատվածների համար։

Social Responsibility and the Limits of Social Norms

Սոցիալական պատասխանատվություն

Վերջին տարիներին «սոցիալական պատասխանատվություն» արտահայտությունն ավելի ու ավելի հաճախ է հայտնվում մեր խոսույթում։ Սակայն կարևոր է հասկանալ, թե որոնք են հանրության համար սոցիալական նորմերի ընդունելի սահմանները, գրում է Միքայել Յալանուզյանը։ Եվ եթե մեկը ծխախոտի մնացորդը նետում է փողոցում, ապա պետք է հասկանալ, թե արդյոք այդ արարքը դատապարտելի է հասարակության մյուս անդամների համար։

The Calamitous 1921 Treaty of Kars

Ճակատագրական 1921. Կարսի պայմանագիրը

Կարսի պայմանագիրը կնքվեց աշխարհաքաղաքական բարդ պայմաններում։ Թուրքիան կարողացավ օգտագործել Արևմուտքի հետ հարաբերությունները կարգավորելու «սպառնալիքը» ռուսական կողմից առավելագույն զիջումներ կորզելու համար՝ հիմնականում Հայաստանի հաշվին։

Combating Child Sexual Abuse

Երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության դեմ պայքարի կարևորությունը

Չնայած երեխաների նկատմամբ բռնությունը և սեռական շահագործումն արգելող դրույթներն ամրագրված են միջազգային և տեղական իրավական համակարքում, երեխաների նկատմամբ բռնությունը մնում է ժամանակակից աշխարհի ամենալուրջ մարտահրավերներից մեկը:

Մայրերի ու փոքրիկների համար հարմարավետ միջավայր աշխատավայրում․ ո՞վ է շահում

Աշխատավայրում կերակրասենյակ ունենալն ու աշխատանքային ճկուն պայմանները օգնում են աշխատող մայրերին՝ շարունակել կրծքով կերակրելը աշխատանքի վերադառնալուց հետո, չխաթարել մոր ու երեխայի հուզական կապը: Աշխատանքային օրենսգիրքը հարցն չի անտեսում սակայն ինչքանո՞վ է կարգավորում այն:

Emergency Medical Care: How Anticipating Catastrophe Makes a Difference

Շտապ և անհետաձգելի բուժօգնություն. աղետի կանխատեսումը շատ բան կարող է փոխել

Ժամանակն է կտրուկ բարձրացնել աղետներին պատրաստվածության մակարդակը և զարգացնել անհետաձգելի բուժօգնության ոլորտը՝ ձեռնարկելով ակտիվ կանխարգելիչ միջոցառումներ և արձագանքումից անցում կատարել կանխարգելման և հետևանքների մեղմման:

Ճակատագրական 1921. Մոսկվայի պայմանագիրը

Մոսկվայի պայմանագիրը, որը կարգավորում էր Թուրքիայի և Խորհրդային Ռուսաստանի սահմանային հարցերը, բախտորոշ նշանակություն է ունենում Հայաստանի համար։ Ռուս-թուրքական համաժողովը, ինչպես 1918-1920 թթ. մի շարք իրադարձություններ, պարուրված է բազում առասպելների թանձր շղարշով, իրական ու կեղծ տեղեկություններով։

Լրտեսաորս․ աղմուկ և իրական քրեական գործեր

Պետական դավաճանությունը շատ ծանր հոդված է։ Մատների վրա հաշված քրեական գործեր կան այս հոդվածով։ Սակայն վերջին շրջանում, հատկապես Արցախյան երրորդ պատերազմից հետո պետական դավաճանության, լրտեսության մասին տարբեր անձանց հասեցին արված հրապարակային մեղադրանքներն ու դրանց շուրջ մեդիա աղմուկը ստիպում է կարծել, թե ամեն անկյունում դավաճաններ ու գործակալներ են։

Curbing COVID-19: The World Gets Vaccinated

Սանձելով կորոնավիրուսին․ աշխարհը պատվաստվում է

Մեկ տարուց ավելի աշխարհը պանդեմիայի մեջ պահող կորոնավիրուսային հիվանդության դեմ պատվաստանյութերն արդեն կիրառվում են՝ սպասումով, որ այսպիսով վիրուսին հնարավոր կլինի սանձել։ Հայաստանը ևս փորձում է անմասն չմնալ գործընթացից ու աշխատում պատվաստանյութով գոնե ամենախոցելի խմբերին ապահովելու ուղղությամբ։

Possessions That Remain in Documents and Photographs

Ունեցվածք, որ մնաց փաստաթղթերում ու լուսանկարներում․ արցախցիների ոտնահարված սեփականության իրավունքը

2020 թ. Արցախյան պատերազմից հետո ունեցվածքի կորստի տեղական փաստահավաք նախաձեռնությունների հետ մեկտեղ, Հայաստանի կառավարությունը նաև միջպետական բողոք է ներկայացրել ՄԻԵԴ, որը ներառում է գույքային իրավունքներին վերաբերող հարցեր:

Working Miracles at the Homeland Defender’s Rehabilitation Centre

Զինհաշմանդամների հենման կենտրոնը. դուրսգրում միայն վերականգնվելուց հետո

Զինվորի տուն՝ այսպես են անվանում շուրջ երեք տարի առաջ ստեղծված Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոնը, որն այս ընթացքում հարյուրավոր զինհաշմանդամների հույսի տունն է դարձել՝ ապաքինման ճանապարհին։

Խաղաղ բնակչությունը՝ մահաբեր զենքի թիրախում. ոտնահարվում են միջազգային իրավունքի նորմերը

Հուլիսի 12-ից հայ-ադրբեջանական սահմանի Տավուշի հատվածում իրավիճակը սրվեց և օրեր շարունակ հայկական բնակավայրերը հրետակոծվում ու գնդակոծվում էին ոտնահարելով միջազգային իրավունքի նորմերը:

'My Expensive Homeland'

«Իմ թանկ հայրենիք». ներքին տուրիզմի հայաստանյան խութերը

Համավարակի պայմաններում արտասահմանում հանգստի անհնարինությունը կարող էր ոտքի կանգնեցնել հայաստանյան ներքին զբոսաշրջությունը, սակայն այս հնարավորությունը բաց թողնվեց, գրում է Սոնա Մարտիրոսյանը։

Ցեղասպանության թանգարանի տնօրենը պարզաբանում է կեղծ սկանդալները

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի (ՀՑԹԻ) տնօրեն Հարություն Մարությանը պատասխանում է պրոֆեսոր Ստեփան Աստուրյանի «Հիբրիդային պատերազմ. կեղծ սկանդալ և Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը» հոդվածին` հրատարակված EVN Report-ում։

Ի՞նչ է փոխում հանրակրթության նոր չափորոշիչը

Կրթության գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը շրջանառեց հանրակրթության նոր չափորոշչի նախագիծը. փորձենք քննարկել փաստաթուղթը, հատկապես, որ այն նախ և առաջ քաղաքական փաստաթուղթ է, որն ընդհանրական դրական նպատակներից բացի պետք է անդրադառնա նաև կոնկրետ միջավայրի խնդիրներին և տեսլականին, եթե կրթությունը դիտարկում ենք որպես այդ խնդիրների լուծման և տեսլականի ձգտման միջոց։

The Physics Intersection: From Armenia’s Scientific Past Toward Its Future

Ֆիզիկայի խաչմերուկ. Հայաստանի գիտական անցյալից դեպի ապագա

Հայաստանի ֆիզիկայի ինստիտուտի տիեզերական ճառագայթների բաժանմունքը փորձում է հաղթահարել բազմաթիվ մարտահրավերներ: Գիտնականների նոր սերունդը կարծում է, որ հետազոտություններին և գիտությանը աջակցելու համար անհրաժեշտ են ավելի մեծ ներդրումներ:

Sexual Abuse: Protecting Children From the Unspeakable

Երեխաները սեռական ոտնձգությունների թիրախում. մտահոգություններ և անվտանգ միջավայրի փնտրտուք

Այս տարվա մայիսի 11-ին Ազգային ժողովը վավերացրեց «Սեռական շահագործումից և սեռական բնույթի բռնություններից երեխաների պաշտպանության մասին» կոնվենցիան, որը հայտնի է որպես Լանզարոտեի կոնվենցիա։ Կոնվենցիայի վավերացումը քրեական պատասխանատվությունից բացի ենթադրում է տուժածների և նրանց ընտանիքների աջակցության ծրագրեր և հանցանքի կանխարգելման աշխատանքներ:

Domestic Violence and the Pandemic: How the Vulnerable Have Become More Vulnerable

Համավարակն ավելի խոցելի է դարձրել ընտանեկան բռնության զոհերին

Կորոնավիրուսի համավարակով պայմանավորված՝ աշխարհի տարբեր երկրներում տեղաշարժի խիստ սահմանափակումներ մտցվեցին, ամենուր տանը մնալու կոչեր էին: Կարճ ժամանակ անց առաջին հայտարարությունները եղան ընտանեկան բռնության դեպքերի աճի մասին: Հայաստանում,2019 թ. մարտի 16-ից մինչև ապրիլի 30-ը քննվել է ընտանեկան բռնության 56 դեպք, որից 53-ը ամուսնու կողմից կնոջ հանդեպ բռնություն է եղել:

The World Will Never Be the Same Again

Աշխարհը երբեք այլևս նույնը չի լինի

Խոշոր համավարակները միշտ էլ կտրուկ փոխել են հասարակությունները: Նրանք երբեմն ավելի մեծ հետք են թողել մարդկության զարգացման վրա, քան համաշխարհային պատերազմները, դիվանագիտությունը կամ աշխարհագրական հայտնագործությունները: COVID-19-ի նման մասշտաբային, ամբողջ մոլորակը համակած համավարակը անշուշտ հետևանքներ է ունենալու: Դրա մասին է վկայում մարդկության ողջ պատմությունը:

When the Voiceless Speak: Self-Narratives of Two Genocide Survivors

Երբ խոսում են ձայնազուրկները

Հոդվածում նախ նկարագրվում են վերապրված իրողությունները, ապա հարցադրումների միջոցով վերլուծվում է ընդհանուր պատումը, ինչպես օրինակ՝ «Որո՞նք են այն գործոնները, որոնք ձևավորել են ցեղասպանությունը վերապրածների ինքնագիտակցությունը», «Ինչպե՞ս են նրանք արձագանքում ցեղասպանությանը հաջորդած իրավիճակում իրենց գոյությանը» և այլն։

Պատմության մոռացված էջերից. Լուիզա Ասլանյանի Դիմադրությունը

Թավրիզից Փարիզ, դիմադրությունից նացիստական համակենտրոնացման ճամբար... սա է Լուիզա Ասլանյանի պատմությունը `մի հայ կնոջ, ում համոզմունքները, նվիրվածությունն ու խոսքերը հիմնականում մոռացվել են:

Տեղեկատվական տեխնոլոգիաները և հանրակրթությունը Հայաստանում

Հայաստանում արդեն երեք շաբաթ հեռավար ուսուցման տարբեր ձևաչափեր են կիրառվում։ Ի՞նչ գիտենք Հայաստանի հանրակրթության համակարգում տեղեկատվական և հեռահաղորդակցային տեխնոլոգիաների կիրառման մասին։

Diaries of Escape

Հեռացումի օրագրեր

Ի՞նչ է նշանակում թողնել ընկերներին, ընտանիքը, համայնքն ու հիշողությունները: Կորստի և հեռացումի ցավը կարող է դժվար լինել և երբեմն անհնար է խոսել դրա մասին: Այդ հույզերը, սակայն, երբեմն իրենց ճանապարհը գտնում են օրագրերի էջերում:

Պատմության մոռացված էջերից. Էլլէն Բիւզանդի ուղին Սարդարապատի ճակատամարտից Չեկայի բանտ

Գրող, դիմադրության մարտիկ, քաղբանտարկյալ Էլլէն Բիւզանդի (Եղիսաբեթ Ստամբոլցյան) կյանքը լեգենդների կծիկ է։ Բիւզանդի՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության կազմավորման և հասարակական ու քաղաքական գործիչների մասին անտիպ օրագրերն ու հուշագրերը դեռեւս սպասում են բացահայտման ու տպագրման իրենց հերթին...

How Literate is Armenia?

Որքա՞ն գրագետ է Հայաստանը

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի վիճակագրության ինստիտուտի տվյալներով Հայաստանում գրագիտության մակարդակը 99% է, սակայն հանրապետությունում սովորողների առնվազն 20%-ը վերջին 17 տարիներին դժվարությամբ է համապատասխանել (կամ առհասարակ չի համապատասխանել) ֆունկցիոնալ գրագիտության չափանիշներին։

Seeking Justice for a Son to Prevent Future Casualties

Բողոքի թափոր, որ հաջորդ զոհը չլինի

Արցախի պաշտպանության բանակի զորամասերից մեկում մահացու հրազենային վիրավորում ստացած զինծառայող Վահրամ Ավագյանի հարազատները վերցրել են դագաղն ու վերջին հրաժեշտը տալու փոխարեն դուրս եկել փողոց։ «Չէր կարող որդիս ինքնասպան լինել»,- ասում է հայրը։ Երևան չհասած, տարածվում է քննչական կոմիտեի հայտարարությունը, որ գործի շրջանակում ձերբակալվել է երեք անձ։ Իսկ եթե մարդիկ փողոց դուրս չգայի՞ն․․․

Ուժեղի մոտ միշտ էլ թո՞ւյլն է մեղավոր․ ասք 16-ամյա խեղդամահ եղած աղջկա մասին

Օրեր առաջ Երևանում 16-ամյա աղջկա խեղդամահ լինելու բոթը տարածվեց ու տոնական սեղանների շուրջ ամենաքննարկվող թեման դարձավ Հայաստանում։ Երեխայապաշտ համարվող Հայաստանում լուրն անմիջապես տարբեր հարթակներում լայն մեկնաբանությունների առիթ դառնալով նախ թիրախավորեց աղջկա վարքագծը: Սակայն սա նորություն չէ հայ հասարակության համար։

Ժողովրդագրական պատկեր. Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ դեպոպուլիացիա է գրանցվել

Ժողովրդագրական պատկեր. Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ դեպոպուլիացիա է գրանցվել

Հայաստանում ծնելիության մակարդակը կազմում է 1.6 ծնունդ մեկ կնոջ համար: Այս տարի հանրապետության հինգ շրջաններ գրանցել են ավելի բարձր մահացության, քան ծնելիության մակարդակ: Ամենաբարձրը Լոռու մարզում էր: Փորձագետների կարծիքով, ժողովրդագրական մակարդակը մտահոգիչ է:

The Mine and the People: Residents of Vayots Dzor Determined to Find an Alternative to Mining

Հանքն ու մարդիկ․ վայոցձորցիները վճռական են՝ հանքին այլընտրանք կգտնեն

Տեսնելով հարևան մարզերում՝ Սյունիքում, Գեղարքունիքում հանքարդյունաբերության ծանր ժառանգությունը, վայոցձորցիները վճռական են տրամադրվել՝ սոված կմնան, բայց հանքի՝ իրենց ու սերնդների առողջության հաշվին չեն ապրի։

«Իրավունքների» հիմնախնդիրը հանքարդյունաբերությունում

«Իրավունքների» հիմնախնդիրը հանքարդյունաբերությունում

Հանքարդյունաբերության մասին խոսելիս քննարկվում են հիմնականում բնապահպանական, հարկային կամ օրենսդրական բացերը, շահագործման թույլտվությունների տրամադրման թերությունները։ Շատ քիչ են խորքային վերլուծությունները մարդու իրավունքների և դրանց պաշտպանության վերաբերյալ։

Իրավապաշտպանի օրագիրը

Իրավապաշտպանի օրագիրը

«Որքան շատ են լռողները, մտերիմների, հարազատների կողմից սեռական բռնության ենթարկված երեխաները, որոնք չունեն տարածք խոսելու, բարձրաձայնելու իրենց հետ կատարվածի մասին, նրանք կամ վախենում են, կամ լռեցվում», հատված Զարուհի Հովհաննիսյանի «Իրավապաշտպանի օրագիրը» հոդվածաշարքից:

Սեքսուալ դիսկուրս. խոսել անխոսելիի մասին

Սեքսուալ դիսկուրս. խոսել անխոսելիի մասին

Հայ հասարակական համերաշխությունը խաթարելու փորձված մեթոդներ կան: Դրանցից մեկը սեքսն է: Հասարակական դիսկուրսում սեքսը հակադրվում է գրեթե ամեն ինչին` կրոնին, սիրուն, ավանդական արժեքներին, անգամ հայրենիքին: Այս համատեքստում ստիպված եմ գուժել՝ Հայաստանում սեքս կա, և դա նորմալ է:

Surrogacy and Parenthood in Armenia

Լինել փոխնակ մայր Հայաստանում

Անպտղության դեմ պայքարող զույգերը երեխա ունենալու նպատակով երբեմն դիմում են փոխնակ մայրերի։Հայաստանում սակայն դեռեւս կարիք կա հասցեագրելու ներկայիս օրենսդրության խնդիրները, որոնք հնարավոր է որ խոցելի դարձնեն այն կանանց, ովքեր ընտրում են փոխնակ մայր լինել։

Արդյո՞ք հեղափոխությունը կհաղթի առանց աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության

Արդյո՞ք հեղափոխությունը կհաղթի առանց աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության

Ցանկացած մարդու հարցրեք Հայաստանում աշխատանքային պայմանների մասին, և ձեզ կասեն, որ իրենց իրավունքները չեն պաշտպանվում, նույնիսկ եթե իրենք տեղյակ են դրանց մասին։ Անշուշտ, աշխատանքային իրավունքները նվազագույն պաշտպանված իրավունքներն են երկրում: Աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության նման անտեսման պատճառներից մեկը երկրում գործազրկության բարձր մակարդակն է:

Անպտղության եզրագծին․ երեխա ունենալու բարդությունները Հայաստանում

Ըստ տարբեր հետազոտությունների՝ աշխարհում վերարտադրողական տարիքի զույգերի 15 տոկոսն անպտղություն ունի: Հայաստանում անպտղության ցուցանիշը նվազել է՝ 2014-ին կազմելով 14,9 տոկոս: ԱՀԿ-ի չափանիշներով այս ցուցանիշը մոտ է ճգնաժամային մակարդակի եւ խոսում է այն մասին, որ երկրում կա լուրջ խնդիր:

Համաներման մասին օրենք. մարդասիրական ա՞կտ, թե՞ քաղաքականապես մոտիվացված որոշում

Համաներման մասին օրենք. մարդասիրական ա՞կտ, թե՞ քաղաքականապես մոտիվացված որոշում

Համաներումը, որը սովորաբար ներկայացվում է որպես կառավարության կողմից բացառիկ մարդասիրական քայլ, գերազանցապես կիրառվում է այն երկրներում, որտեղ դատավորները պարբերաբար ենթարկվում են ճնշումների, իսկ օրենքը կիրառվում է ընտրողաբար: 2018-ի հոկտեմբերին հայտարարվեց Հայաստանի երրորդ Հանրապետության ամենախոշոր համաներման մասին, որը շատերի կողմից ընկալվեց որպես հաշվարկված քաղաքական որոշում:

Պալիատիվ խնամք. արժանապատիվ կյանքի իրավունքը

Պալիատիվ խնամք. արժանապատիվ կյանքի իրավունքը

Արդի պալիատիվ շարժման հիմնադիր Սիսելի Սոնդերսը մի անգամ ասել է. «Տառապանքն անտանելի է միայն, երբ խնամող չկա»: Բայց բացի օգնելու ցանկությունից, կարևոր է հասկանալ, թե ինչպես օգնել: Այս մոտեցումը ստեղծում է մի իրավիճակ, երբ մենք պայքարում ենք ոչ թե «կյանքը փրկելու», այլ «արժանապատիվ կյանքի» համար: Իսկ ի՞նչ է նշանակում «արժանապատիվ կյանք»: Եկեք քննարկենք պալիատիվ խնամքի մի քանի խնդիր:

Zabel Yesayan: The Hope for Justice Hidden in a Matchbox

Զաբել Եսայան․ արդարության հույսը՝ լուցկու տուփին ի պահ տված

Սեդա Գրիգորյանն ուսումնասիրել է Հայաստանի ազգային արխիվում գտնվող Զաբել Եսայանի դատավարության փաստաթղթերը՝ 1939-ի գնդակահարության դատավճիռը, 1957-ի հետմահու արդարացվումը։ «..․ ես ավելի դժբախտ եմ, քան որևէ հանցագործ կին», դատարանում հայտարարել էր Եսայանը:

Human Rights-Based Approach: Discussions with Decision Makers

Իրավունքահենքությունը գործնականում․ զրույցներ որոշում կայացնողների հետ

Զրույց շխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Զարուհի Բաթոյանի, ՀՀ Առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանի և ՀՀ Կրթության և գիտության նախարարի տեղակալ Արևիկ Անափիոսյանի հետ իրավունքահենք պետական քաղաքականության ձևավորման վերաբերյալ:

Բարեփոխելով հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտը. քաղաքացիական հասարակությունը ոտքի է կանգնում՝լսելի դարձնելու իր ձայնը

Հայաստանում հանքարդյունաբերությունը կարող է մեծ դերակատարություն ունենալ, սակայն օրենսդրական բացերը, ինչպես նաև մշտադիտարկման և գնահատման ներկա իրավիճակը շատ ռիսկային է։

Sex Education, Stereotypes and Disabilities

Սեռական դաստիարակություն եւ հաշմանդամություն

Սեռական դաստիարակություն, սեռական առողջության պահպանում, սեռական հարաբերություններ․ մեր երկրում ընդունված է այս մասին կամ շշուկով խոսել կամ լռել։ Իսկ եթե խոսքը գնում է հաշմանդամություն ունեցող անձանց սեռական հարաբերություններ ունենալու մասին, ապա տաբուներն ու թյուրըմբռնումներն ավելի շատ են:

Misha Tadevosyan

Աթոռները կարգավիճակ չեն ճանաչում…

Կրթություն ստանալը մարդու անքակտելի իրավունքն է, որը, անկախ հանգամանքներից, չպետք է որևէ կերպ սահմանափակվի: Այնինչ, ազատությունից զրկված անձանց իրավունքների պաշտպանության ոլորտում առանձնակի կարևորվում է կրթության իրավունքի իրացումը։ Միևնույն ժամանակ, այս խնդիրը շարունակաբար դուրս է մղված քաղաքականությունների մշակման շրջանակից:

Ընտանեկան բռնություն․ անկատար օրենքն ու հասարակության կարծրատիպերը կանանց սպանությունների պատճառ են շարունակում մնալ

Ամուսնու կողմից ծեծի ենթարկվելու հետևանքով կնոջ մահվան հերթական բոթը Հայաստանում կրկին ստիպեց խոսել հայ հասարակության կողմից այդքան չսիրված ընտանեկան բռնության դեպքերի ու չհանգուցալուծվող խնդիրների մասին։

Տիգրան Գևորգյան․ կոտրելով կարծրատիպերը

Տիգրան Գևորգյան․ կոտրելով կարծրատիպերը

Տիգրան Գևորգյանն ունի Դաունի համախտանիշ, ինչը երբեք նրան չի խանգարել հասնել իր երազանքներին։ Տիգրանը ոչ միայն կարծրատիպեր է կոտրում՝ նվաճելով Հատուկ Օլիմպիադայում լողի աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը, գտնելով կողակից, այլ շարունակում է իր կյանքն իմաստավորել՝ լցնելով այն խինդով ու մարդասիրությամբ։

Ինչու «կանաչ» քաղաքականությունը կանաչ չէ բոլոր համար

Ինչու «կանաչ» քաղաքականությունը կանաչ չէ բոլոր համար

Շրջակա միջավայրի պաշտպանությամբ զբաղվող խմբերի համար միջազգային համագործակցությունը հրամայական է դառնում ամբողջ աշխարհում։ Հայաստանի և Լիբանանի օրինակներով Սոֆյա Մանուկյանի ուսումնասիրությունը վեր է հանում խնդիրների իրական ծավալը խոշոր ներդրումների և հանքարդյունաբերության ու թափոնների վերամշակման ոլորտում։

Հայելու երկու կողմից

Հայելու երկու կողմից

EVN Report-ի համար այս վերլուծականում հոգեբույժ Արամ Հովսեփյանը գրում է Հաայաստանի սահմանամերձ համայնքներում հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող մարդկանց եւ նրանց ընտանիքների առաջ ծանրացած խնդիրների մասին: Այս համայնքներում, գլխավորը գոյատևելն է, զգացմունքները միշտ էլ կարելի է զսպել, հետաձգել մինչև ավելի լավ ժամանակներ։

Երեխաների հանդեպ միջսերնդային բռնության կանխարգելումը Հայաստանում

Երեխաների հանդեպ միջսերնդային բռնության կանխարգելումը Հայաստանում

Վերջերս ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հայաստանյան գրասենյակի նախաձեռնությամբ կազմակերպվել էր Հայաստանում երեխաների դեմ բռնության հարցին նվիրված համաժողով. թեմա, որի մասին հաճախ չի խոսվում։ Հայաստանի ժողովրդագրության և առողջության հարցերի հետազոտությունը, որին մասնակցել է երկրում բնակվող 8000 տնային տնտեսություն, ֆիզիկական և հոգեբանական բռնության ենթարկվող երեխաների թիվը խիստ տագնապալի է գնահատում։

Պետության ձախողումները հանքարդյունաբերության ոլորտում․ դասեր Հայաստանի ապագայի համար

Պետության ձախողումները հանքարդյունաբերության ոլորտում․ դասեր Հայաստանի ապագայի համար

EVN Report-ի համար իր առաջին հոդվածում Ալեն Ամիրխանյանն անդրադառնում է Հայաստանում հանքարդյունաբերության ոլորտի ներկայիս վիճակին՝ հանքարդյունաբերության կառավարման, թույլտվությունների տրամադրման, որոշումների կայացման, օրենսդրության բարեփոխման, ինչպես նաև ստանդարտների մոնիտորինգի գործընթացների առանձնահատկություններին:

Բարձրաձայն մտորումներ

Բարձրաձայն մտորումներ

Լրագրող Վարդգես Բաղրյանն կիսվում է իր անձնական հիշողություններով Ղարաբաղյան շարժման ու պատերազմի տարիներից: Պատմում է Քարինտակ գյուղի պաշարման մասին եւ այն ֆենոմենի, "որն այդպես էլ անհասկանալի մնաց հակառակորդին":

Սումգայիթում հիմա խաղաղության աղավնու արձան կա

Սումգայիթում հիմա խաղաղության աղավնու արձան կա

Որոշում կայացնել երբեք չօգտագործել ցեղասպանություն բառը եւ կրկին դեմ առ դեմ կանգնել եղելությանը նոր համատեքստում: Գրող Լուսինե Հովհաննիսյանը անսպասելիորեն բացահայտում է ընդհանուր, բայց ակնհայտ կապ երբ կրկին ու կրկին կարթում է Սումգայիթյան զոհերի կենսագրություններն: "Զոհվածների ցանկի վերջում նշված է՝ «կրծքի երեխա», անունն անհայտ է: Նա հիմա երեսուն տարեկան կլիներ..." գրում է հեղինակը:

Ոչ թե ինչ, այլ ինչու․ նահապետականության բնորոշիչները

Ոչ թե ինչ, այլ ինչու․ նահապետականության բնորոշիչները

Կոյուղաջրից մինչև կապույտ մազեր․․․Ի՞նչ է տեղի ունենում, երբ կինը չի համապատասխանում կամ չի համակերպվում իրենից ակնկալված իրականությանը: Ինչո՞ւ է նրա անհատականությունը վերածվում անհանդուրժելի սպառնալիքի: Գենդերային խտրականությունը խորը մշակութային խնդիր է ամենուրեք՝ այդ թվում նաև հայոց մեջ, որտեղ իրավիճակները փոփոխվում են, իսկ վարքագիծը՝ ոչ:

Ձեռքից ձեռք անցած մի երկիր. Զրույց մեր և մեր մասին

Ձեռքից ձեռք անցած մի երկիր. Զրույց մեր և մեր մասին

Երեսուն տարի անց, Ղարաբաղյան շարժման ակտիվ մասնակից, լրագրող Լուսինե Հովհաննիսյանը զրուցում է բարիկադների հակառակ կողմում գտնվող մի մարդու հետ, ով հետևում էր ժամանակի զարգացումներին որպես ցուցարարների շարքերը ներխուժած Երևանի քաղկոմի կազմբաժնի հրահանգիչ:

ԽԱՎԱՐՈՒՄ

ԽԱՎԱՐՈՒՄ

Քանի դեռ հանրությունն հնարավորություն չունի ֆիզիկապես գնալ եւ տեսնել Թումանյանի տուն-թանգարանի ԽԱՎԱՐՈՒՄ ցուցահանդեսը, ներկայացնում ենք ցուցադրության թվայնացված տարբերակը հիմնվելով Թումանյանի տուն-թանգարանի տնօրեն Նարինե Թուխիկյանի EVN Report-ին տրամադրած նյութերի վրա:

Պատմության մոռացված էջերից. Լէօլա Սասունիի կյանքի ուղին

Արփինե Հարոյանը բացահայտում է Լէօլա Սասունիի կյանքը, ով ծնված լինելով Օսմանյան կայսրության մի փոքր քաղաքում պայքարել է Հայաստանի առաջին Հանրապատության անկախության համար, և անմնացորդ նվիրվել իր ժողովրդին ու հայրենիքին: