EVN Report-ն անկախ, շահույթ չհետապնդող հարթակ է: Մենք առաջարկում ենք քաղաքականության, տնտեսության, մշակույթի, տեխնոլոգիաների և նորարարության, արվեստի և այլ բնագավառներին վերաբերող հոդվածներ, վերլուծություններ, մեկնաբանություններ, ինչպես նաև փոդքաստներ և մուլտիմեդիա պատմություններ։
Ի՞նչ խորք կարող է ունենալ աղոթքը հավատացյալի համար, վերին բարձրագույն արդար զորության հետ կապի միջոցներից մեկին է նվիրված Վահրամ Մարտիրոսյանի «Ինչո՞ւ քրիստոնեություն» շարքի վերջին ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
XV-XVII դարերում միաժամանակ մինչև 4-5 օծված հայ կաթողիկոս կարող էր պաշտոնավարել, իսկ Շահ Աբասը XVII դարի սկզբին քիչ մնաց Մայր տաճարը Էջմիածնից քար առ քար Սպահան տեղափոխեր՝ վախենալով, որ այն ազդեցության գործիք դառնա օսմանյան սուլթանի ձեռքին, երբ նա Արևելյան Հայաստանը գրավի։ Այս ժամանակահատվածին է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Հայերեն գրքերը տպագրվում էին Վենետիկում, Փարիզում, Մարսելում, բայց Հռոմի պապն էր, որ կարող էր հայ գրքին «օրինականություն» շնորհել կամ արգելքներ հարուցել քրիստոնյա Եվրոպայում… Որտե՞ղ և ի՞նչ պայմաններում ստեղծվեց հայերեն առաջին Աստվածաշունչը, ի՞նչ փորձությունների միջով անցան դրա հեղինակները, անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում:
Ի՞նչու տասնյակ հազարավոր ֆրանսիացիներ, գերմանացիներ, իտալացիներ, նորմաններ ոտքի ելան և ուր ուղևորվեցին, ի՞նչ ընդհանրություններ ունեին հայերն ու խաչակիրները և ինչ արդյունք տվեց նրանց համագործակցությունը, անդրադառնում է Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացով պայմանավորված՝ ոսկեպարցիների մտահոգություններին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը՝ հեղինակի ընթերցմամբ։
Խնայողությունների տեղական սովորություններով ու այլ գործոններով պայմանավորված տեղական արտադրության և մրցունակության խնդիրներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Անիում, որ ուներ «հազար ու մի եկեղեցիների» քաղաքի հռչակ, X-XI դարերում միայն շուրջ չորս տասնյակ եկեղեցի ու մատուռ են կառուցվել։ Ճիշտ է, դրանց թվում էին փառահեղ տաճարներ, որոնց կառուցումը մեծ ծախսեր է պահանջել: Անիի վերելքի ու անկման ժամանակաշրջանին, ինչպես նաև V-XI դարերի եկեղեցու դեմ ընդվզումներին է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Կրթության նոր չափորոշիչով կազմված պատմության դասագրքին ու այդ պարունակում խորհրդային-ստալինյան գաղափարախոսության ստեղծած համակարգերին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Եթե Հայոց պատմության մեջ եղել են պահեր, երբ եկեղեցին պետություն էր պետության մեջ, ապա ավելի երկար են ձգվել շրջանները, երբ այն եղել է պետություն առանց պետության, այս ժամանակաշրջաններին է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Ընտանիքների կառուցվածքին, ամուսնու ընտանիքի հետ ապրելու խնդիրներին ու հայկական ընտանիքի զարգացման պատմությանն անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը՝ հեղինակի ընթերցմամբ։
Աշխարհում ամենամեծ վավերագրական փառատոնին, 2023-ին դրա մասնակի ձախողմանն ու հայկական կինոյի հաջողությանն անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը՝ հեղինակի ընթերցմամբ։
Քրիստոնեությունն առաջինն ընդունած Հայաստանում եկեղեցական ծեսերն անցկացվում էին ուրիշ լեզուներով՝ շատ հաճախ անհասանելի լինելով հավատացյալներին։ Այս խնդրին ու դրա լուծման ուղուն է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Շուրջ տասնվեց դար առաջ տեղի ունեցած Ավարայրի ճակատամարտի մասին քննարկումներ են ծավալվում մինչև այսօր։ Այդ ժամանակաշրջանի ընդհանրական պարունակին է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
IV դարի Հայաստանում որոշ պահերի այնքան սրվեցին պետության ու եկեղեցու միջև հակասությունները, որ այդ ժամանակահատվածում Հայաստանում սպանվեց երեք քահանայապետ, իսկ չորրորդի մահվան հանգամանքները կասկածելի են։ Այս շրջանին է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Մկրտիչ Արմենի ստեղծագործության երկու տարբեր էկրանավորումներին, դրանց հակադիր մոտեցումներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը՝ հեղինակի ընթերցմամբ և խմբագրմամբ։
Թագի ժառանգորդ Տրդատի ու Հայոց եկեղեցու ապագա հիմնադիր Գրիգորի թշնամանքի ակունքների, Հռիփսիմյանց կույսերի՝ Վաղարշապատում հայտնվելու, նրանց տանջանքների ու քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունելու շրջանին է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Նախորդ տարի իր 100 ամյակը բոլորած հայկական կինոն փորձում էր տոնել պատկառելի այս նշանակետը, միաժամանակ ցուցաբերելով երիտասարդանալու, հիմնովին վերափոխվելու և նորովի կայանալու ձգտումներ։ Ինչպե՞ս իմաստավորվեց և ի՞նչ արդյունքներ տվեց հայ կինոյի հոբելյանը Հայաստանում և արտասահմանում։ Որո՞նք էին տեղական կինոարտադրության կարևորագույն ձեռքբերումները 2023-ին և ի՞նչ են դրանք հուշում ազգային կինոյի զարգացման ու ձևավորման ուղիների մասին մոտ ապագայում։ Հայկական կինոյին առնչվող այս և այլ խրթին հարցերը քննարկում ենք պրոդյուսեր և կինո ծրագրավորող Մելիք Կարապետյանի հետ։
Դիմակայության հատկանիշներին, ճգնաժամային իրավիճակներում Հայաստանի դիմակայման կարողություններին են անդրադառնում EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը՝ «Դիմակայություն. զրույց անվտանգության շուրջ» փոդքաստների շարքի վերջին մասում։
Ինչպե՞ս էին մեր թվարկության առաջին դարերում Հայաստանում ընտրում, թե ինչ կրոնի հետևել, ինչպե՞ս քրիստոնյա թագուհին հեռացավ Եդեսիայից ու իր զարդերի գնով փրկեց Երուսաղեմի բնակիչների կյանքը, ովքե՞ր էին Ոսկյաններն ու ի՞նչ ազգային ծագում ունեին առաջին քրիստոնեական սրբերը՝ բացահայտում է Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Զապել Եսայանի ներհայեցողության և ինքնաճանաչման խորքը, հուզականությունն ու լայնախոհությունը բացահայտող, մինչ օրս նամականիներից դուրս մնացած նամակին վերաբերող անդրադարձի ՁայնաԳիրը՝ հեղինակի ընթերցմամբ։
Հանքերը կարող են շատ մեծ դեր ունենալ երկրի անվտանգության ճարտարապետության մեջ, թե ինչպես պետք է կիրառել այս հայեցակարգն ու ինչ օգուտներ է հնարավոր ստանալ, քննարկում են են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Քրիստոնեական և հեթանոսական դիցարանների տարբերություններին, քրիստոնեության ընդունման նախադրյալներին ու սահմանած նոր վարքականոնին և արժեհամակարգին, դրա տարածողներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 2023-ը նշանակալի էր միջազգային կինոոլորտի համար տարբեր առումներով. հոլիվուդյան դերասանների և գրողների աննախադեպ գործադուլներ, կաթվածահար կինոարտադրություն, արհեստական բանականության ահագնացող սպառնալիքներ, անորոշության մթնոլորտ կինոփառատոններում և միաժամանակ՝ նոր տոմսարկղային ռեկորդներ, ստեղծագործական լրջագույն ձեռքբերումներ ու հիմնային բարեփոխումների ակնկալիքներ։ Հաստատված արժեքների և նորարարությունների անհրաժեշտության արանքում կինոյի աղոտ ու անկանխատեսելիորեն փոփոխվող հեռանկարներն են, որոնց մասին զրուցում ենք կինոքննադատ Սոնա Կարապողոսյանի հետ։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 2023-ը նշանակալի էր միջազգային կինոոլորտի համար տարբեր առումներով. հոլիվուդյան դերասանների և գրողների աննախադեպ գործադուլներ, կաթվածահար կինոարտադրություն, արհեստական բանականության ահագնացող սպառնալիքներ, անորոշության մթնոլորտ կինոփառատոններում և միաժամանակ՝ նոր տոմսարկղային ռեկորդներ, ստեղծագործական լրջագույն ձեռքբերումներ ու հիմնային բարեփոխումների ակնկալիքներ։ Հաստատված արժեքների և նորարարությունների անհրաժեշտության արանքում կինոյի աղոտ ու անկանխատեսելիորեն փոփոխվող հեռանկարներն են, որոնց մասին զրուցում ենք կինոքննադատ Սոնա Կարապողոսյանի հետ։
Արդյո՞ք ժողովուրդն այժմ համապատասխանում է իր էպոսին։ Բնորո՞շ է, դիցուք, «Սասնա ծռերի» հերոսների վարքն այսօրվա հայությանը, բացահայտում է Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում Ռուսաստանի դերի ու նպատակների, և այդ պարունակում Հայաստանի դիմադրության կարողությունների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Շատերը կասկածում են հեռավոր դարերի պատմության հավաստիությանը՝ ելնելով այն հանգամանքից, որ ներկայում ամեն օր բախվում են կեղծ լրատվության։ Թե ինչպե՞ս և ովքե՞ր էին գրում պատմությունը, ի՞նչ դժվարությունների ու քննադատությունների էին բախվում, անդրադառնում է Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Հայ ժողովուրդը երկար դարեր ապրել էր առանց այբուբենի՝ ինչու՞ էր անհրաժեշտ այբուբեն ստեղծել, երևակայական զրույցի միջոցով մեկնաբանում է Վահրամ Մարտիրոսյանը։
Հայ պատմական ամենահայտնի գործիչների ու նրանց նվիրված օպերաների մասին է պատմում Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի կիրառած ռազմավարությունների ու գործիքների, շահերի ու դերի շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Ադրբեջանը ուժեղացնելով իր ագրեսիվ հռետորաբանությունը Հայաստանի նկատմամբ, նախաձեռնեց անվտանգային միջավայրը խաթարելուն միտված ծածուկ քաղաքականություն։ Բացի այդ Ռուսաստանը և Ադրբեջանը միասնական ճակատ են ստեղծել տարածաշրջանում Արևմտյան ներկայության դեմ, իսկ Հայաստանն անցել է իր ռազմավարական շահերի վերակազմավորմանը։
ժողովրդավարության աշխարհաքաղաքականացման կարևորության, տարածաշրջանում արևմուտքի դերի շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Համագործակցային առողջ հարաբերություններ, համակարգային հիշողություն ունենալու կարևորության ու քաղաքական ներառականության շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Ինչպե՞ս Կարթագենի առաջնորդ Հաննիբալը հայտնվեց Հայաստանում ու ինչպիսի դեր ունեցավ Հայաստանի հետագա զարգացման վրա, ի՞նչ պայմաններում գահ բարձրացավ Արտաշես Մեծն ու հեղափոխական ինչ բարեշրջումներ կատարեց, անդրադառնում է Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Դիմակայման առանցքների, ժողովրդավարության դերի, երկրի դիմակայությունն ամրապնդելու գործոնների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Ասորեստանի աշխարհակալ թագուհի Շամիրամի՝ հայոց Արա արքային տիրանալու մասին առասպելի վերլուծությունն է Վահրամ Մարտիրոսյանի նոր ՁայնաՊատումի առանցքում, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Փոքր երկրների պաշտպանական ռազմավարության մաս կազմող ոզնու հայեցակարգի, Հայաստանում դրա կիրառման հնարավորությունների ու Ադրբեջանի զինված ուժերի թուլությունների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
90-ականներից այս կողմ պատերազմներն ի՞նչ են արել հայ գրականության հետ, ու ինչ ունենք, որպես, այսպես կոչված, «պատերազմական գրականություն», Մարիամ Ալոյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Ո՞րն էր Հայկ նահապետի «հաջողության գաղտնիքը», ինչպե՞ս է դա արտահայտվում ու ինչպիսի՞ն պետք է լիներ ժամանակի հեռահար զենքը՝ նետուաղեղը, բացահայտում է ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակ Վահրամ Մարտիրոսյանն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Վտանգի բացակայության դեպքում պետությունների ագրեսիվ վարքի դրսևորման նպատակների, հակամարտության ձգտման պատճառների ու ինքնության խնդիրների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Թե ինչո՞վ է պայմանավորված Մովսես Խորենացու ակնածանքը «իր» Տիգրան Մեծի նկատմամբ, բացահայտում է ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակ Վահրամ Մարտիրոսյանն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Ադրբեջանի մոտեցումների և կիրառվող սադրանքների, հեղինակության կառուցման ու ռազմավարությունների օգտագործման շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Հովսեփ Էմինը հետագա սերունդներին թողեց ազատարար հերոսի իր աննկուն կերպարը, որն ազգային ինքնություն է կերտում և քաղաքակրթության լույսին ուղղում հայրենակիցների հայացքը։ Էմինի ազատագրական ուղուն անդրադարձող ՁայնաՊատումում Վահրամ Մարտիրոսյանն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Ինչպե՞ս ցույց տալ ուրիշի ցավը։ Ինչպե՞ս խոսել նրա մասին, ինչը լռեցվում է։ Ինչպե՞ս ներկայացնել ՄԻԱՎ-ով ապրող հայ կանանց։ Այս և այլ հրատապ խնդիրների մասին է լուսանկարիչ Նազիկ Արմենակյանի գալիք «Կարմիր, սև, սպիտակ» ցուցահանդեսը, որը մեր հերթական թողարկման գլխավոր թեման է։
Հիբրիդային գործիքների, մերժման միջոցով զսպման Հայաստանի հնարավորությունների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Ի՞նչ առավելություն է տալիս իրավունքի՝ Սահմանադրության մեջ ամրագրված լինելը, արդյո՞ք չափազանց հաճախ է փոփոխվում Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունը, և ի՞նչ կապ ունեն քաղաքացիները Սահմանադրության ու Սահմանադրական դատարանի հետ։
Կամավորական աշխատանքներ կատարող սփյուռքի երիտասարդների պատմությունները, կամավորության դերը նրանց կյանքում և խոցելի խմբերի հետ աշխատանքի ու շփման ազդեցությունը։
Ի՞նչ պետք չէ լուսաբանել ու հայտնել հանրությանը. պատերազմական և հետպատերազմական լրագրության/լուսանկարչության տարբերություններն ու տարիների փորձառության կարևորությունը։
Թվային աշխարհում վիզուալ նյութի ազդեցության ուժը, լրագրողական նյութերի պատկերազարդումների նրբությունները, տեքստի ու պատկերի փոխհարաբերությունը, ստեղծագործող-լսարան կապը։
Թե ինչու և ինչպես էր Մխիթար Սեբաստացին արժանացել իր անունով դար ունենալու տիտղոսին՝ բացահայտում է Վահրամ Մարտիրոսյանի ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Աշխարհի գրեթե բոլոր մեծ թանգարանները հիմնված են մասնավոր անձանց կազմված հավաքածուների վրա, իսկ մասնավոր հավաքչության մշակույթը գոյություն է ունեցել մինչև առաջին հանրային թանգարանների կազմավորումը։ Հայաստանում արվեստի ու մշակութային ժառանգության հավաքաչությունը նույնպես ունի իր երկար պատմությունը, սակայն այն մնում է տակավին չուսումնասիրված ու չգնահատված։ Այս առումով հատկապես նշանակալի է Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի կազմակերպած «Երևանյան կոլեկցիոներների ընտրությունը» ցուցահանդեսային շարքը, որն արդեն 5-րդ անգամ հանրությանը բացահայտում է առավել յուրօրինակ ու նշանակալի մասնավոր հավաքածուները Հայաստանում։ Այս նախագծի ու ընդհանրապես մասնավոր հավաքորդների մշակութային ազդեցության մասին ենք զրուցում Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի ցուցահանդեսային բաժնի ղեկավար, համադրող Արմեն Եսայանցի հետ։
Ի՞նչ է նշանակում լինել էմիգրանտ: Արդյո՞ք երկրորդ կամ երրորդ սերնդի գաղթականը դեռևս օտար է, Ատոմ Էգոյանի ֆիլմերին կինոքննադատ Ալեքսանդր Մելյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
1724 թվականին օսմանյան բանակի դեմ երևանցիների մի քանի ամսվա դիմադրությանն է անդրադառնում Վահրամ Մարտիրոսյանի նոր ՁայնաՊատումը, որտեղ հեղինակն առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում, քան հոդվածում։
2020-ի արհավիրքից հետո Արցախ վերադարձած, ինը ամիս շրջափակման բոլոր մարտահրավերներին դիմադրած Թամարա Գրիգորյանի բռնի տեղահանության պատմության ՁայնաԳիրը։
Թե ինչպես Արաքսի ափի մի կիրճում սեղմված Ջուղայի բնակիչները դարձան համաշխարհային առևտրապետության մասն ու ինչպես էին վաստակել այլոց վստահությունը, Վահրամ Մարտիրոսյանի նոր ՁայնաՊատումի առանցքում է, որտեղ փոքր-ինչ շեղվելով հոդվածից, առավել մանրամասն է ներկայացնում իրավիճակն ու ավելի շատ փակագծեր բացում։
Առաջին սրճարանների, դրանց դերի ու այդ գործում հայերի ունեցած ավանդի մասին ՁայնաՊատումում Վահրամ Մարտիրոսյանը, փոքր-ինչ շեղվելով հոդվածից, առավել մանրամասն է ներկայացնում պատումն ու ավելի շատ փակագծեր բացում։
Հակոբ Մեղապարտը, նրա գործունեությունն ու կենսական անհրաժեշտություն գրքերի տպագրման ուղին է գրող, թարգմանիչ Վահրամ Մարտիրոսյանի «Պեղումներ. Հայոց ծանոթ և անծանոթ պատմությունից» շարքի երկրորդ անդրադարձի առանցքում։
Մկրտիչ Նաղաշը, նրա ժամանակաշրջանն ու իրադարձություններն են գրող, թարգմանիչ Վահրամ Մարտիրոսյանի «Պեղումներ. Հայոց ծանոթ և անծանոթ պատմությունից» շարքի առաջին անդրադարձի առանցքում, որի ձայնային տարբերակում հեղինակը բացում է փակագծեր և առավել ընդգրկուն ներկայացնում պատումը։
Ադրբեջանի կիրառած հիբրիդային պատերազմի գործիքների, դրանց ազդեցությունների ու Հայաստանի դիմակայման հարցերի շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Հակամարտության պահպանման շարունակականության, հիբրիդային պատերազմի կիրառության ու Հայաստանի անելիքների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Հայաստանի դիվանագիտական գործիքակազմի, արևմտյան ներգրավվածության ու Ռուսաստանի միջամտությունների շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը
Հայաստանի անվտանգության ճարտարապետության, քաղաքական ուղու փոփոխությունների և անվտանգային այլ հարցերի շուրջ զրուցում են EVN Report-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Թիթիզյանը և քաղաքագետ Դոկտոր Ներսես Կոպալյանը։
Երևանի կառավարման համակարգի ստեղծման պատմությանը, Ռուսական կայսրության, Առաջին Հանրապետության ու Խորհրդային Միության շրջանների կառավարման ընթացքներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 2000-ականների սկզբից ի վեր, Երևանի անվերջ պաշարված ճարտարապետական ժառանգությունն ու հանրային ենթակառուցվածքներն առիթ հանդիսացան ինքնաբուխ, ապա կազմակերպված քաղաքացիական շարժումների ու գործողությունների առաջացմանը։ Դրանց քաղաքական նշանակությունն ու ներազդեցությունն ակնբախ դարձավ 2018 թվականի հեղափոխության արդյունքում։ 2020-ի Արցախյան պատերազմից հետո, սակայն, քաղաքացիական շարժումների ներուժն ու թափը թվում է գրեթե սպառված։ Այնուամենայնիվ, Երևանի քաղաքապետի ընտրություններին ընդառաջ և գերիշխող կուսակցական համակարգի պարունակում առավել քան կարևոր է թվում քաղաքացիական ուժերի վերակտիվացումը և մասնակցությունը թե՛ քաղաքային ժառանգության ու միջավայրի պահպանման, թե՛ քաղաքական օրակարգը ձևակերպելու գործընթացներում։ Դրա հնարավորությունների և առկա վիճակի հիմնախնդիրների մասին զրուցում ենք Երևանի ժառանգության պաշտպանության կոմիտեի անդամ Իզաբելա Սարգսյանի հետ։
Արցախի ծանր վիճակը հասցեագրելու գործում քաղաքական, բարոյական և իրավական ակնհայտ իրողությունների անտեսման հետևանքները քննող արտաքին գործերի նախկին նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Երևանը պետք է ուժեղացնի իր բանակցային հնարավորությունները՝ ներգրավվելով անհամաչափ ագրեսիվ սակարկությունների մեջ: Ներսես Կոպալյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Սյունիքի Վերիշեն գյուղում անցկացվող «Կենսարար մուտքեր. բնակեցման հյուսվածքները Խնձորեսկից Տեղ ու Վերիշեն» ցուցադրությունը հնի ու նորի համադրության, համայնքի ներառման ու անտեսված միջավայրի վերաիմաստավորման քայլ է: Ամիսներ շարունակ տեղացի գորգագործ կանայք, օգտագործելով հայկական ժամանակակից գորգերի ինը էսքիզ, ստեղծել են նոր գորգեր: Ցուցահանդեսի համադրող Նայիրի Խաչատուրեանի և արվեստագետ Դավիթ Քոչունցի հետ զրուցել ենք արվեստագետի հանրային պատասխանատվության, հայկական ժամանակակից գորգերը միջազգային ասպարեզում ներկայացնելու, արմատներին վերադառնալու և տարածքի վերաիմաստավորման մասին:
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 2023 թվականին լրանում է «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի 20-ամյակը։ Իր «չափահասության» շրջանը մուտք գործող փառատոնը չափազանց բարդ ուղի է անցել վերջին երկու տասնամյակներին` իր հաստատուն տեղը գտնելով միջազգային հեղինակավոր կինոփառատոների շարքում։ Ինչպե՞ս են անդրադարձել վերջին տարիների քաղաքական և անվտանգային զարգացումներն ու մշակութային փոփոխությունները կինոփառատոնի առաքելության և նշանակության վրա։ Ի՞նչ դեր ունի «հեղինակային» կինոն ընդհանրապես Հայաստանի ներքին հասարակական դաշտում: Այս և այլ հարցերի շուրջ (փակագծերը բաց) զրուցել ենք «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի գեղարվեստական ղեկավար Կարեն Ավետիսյանի հետ։
Պատմական և մշակութային արժեք ունեցող ո՞ր շենքերը կարող են սեփականաշնորհվել, ի՞նչ պարտավորություններ ունեն դրանց տերերն ու ի՞նչ վերահսկողություն ունի պետությունը, այս և այլ հարցերը քննող, ինչպես նաև մասնավորեցման պատմությունները ներկայացնող հոդվածաշարի մեկնարկային անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Իգական սեռի քաղաքացիներին կամավոր սկզբունքով պարտադիր զինվորական ծառայության մեջ ընգրկելուն անդրադարձող օրինագիծը ներկայացնող, դրա խութերին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Աշխատողների ու գործատուների շահերի պաշտպանությունն ու ողջամիտ հավասարակշռությունն ապահովելու նպատակով աշխատանքային օրենսգրքում կատարված լայնածավալ փոփոխություններին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Ոստիկանի կողմից անչափահաս տղային հարվածելու դեպքով, տեսանյութի հրապարակումից հետո, հանրային աղմուկի միջոցով փորձ է արվում արդարություն հաստատել։ Այս միջադեպին, անպատժելիության հետևանքներին ու երեխաների շահերի պաշտպանությանն անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Արդյո՞ք ունենք գիտական հարուստ ժառանգություն և գիտական միջավայր, ձևավորված համայնք, ի՞նչ քայլեր կարող ենք այսօր ձեռնարկել գիտության էկոհամակարգի բացերը լրացնելու համար։
Լայն քննարկումների առիթ դարձած «Խաննա» վեպի շուրջ զրուցում են գրողներ Կարեն Ղարսլյանն ու վեպի հեղինակ Աննա Դավթյանը՝ քննարկելով, ինչպես վեպին վերաբերող հարցեր, այնպես էլ, առհասարակ, գրականությանը։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 1923-ին հայկական կինոյի ստեղծումից ի վեր, ընդհուպ մինչև 2000-ականները, կանայք կարևոր դեր են ունեցել այդ արդյունաբերության և արվեստի միջոցի կայացման գործում։ Սակայն խորհրդահայ կինոյի ողջ պատմության ընթացքում, բացառությամբ հատուկենտ վավերագրող և մի շարք անիմացիոն ռեժիսորների, ասպարեզ չեն իջել կին «կինոհեղինակներ»։ Իրերի այդ դասավորվածությունը կտրականապես սկսեց փոխվել 2000-ականների կեսերին, երբ անկախ կինոարտադրության պայմաններում ի հայտ եկան հայ կին ռեժիսորների մի ամբողջ սերունդ։ Դրանց թվում է նաև ֆրանսիաբնակ Թամարա Ստեփանյանը, որի վերջին լիամետրաժ վավերագրական ֆիլմերը զգալի միջազգային հաջողությունների են հասել և վառ կերպով մարմնավորում են մերօրյա հայկական հեղինակային կինոյի «նոր ալիքի» նկրտումներն ու հեռանկարները։ Թամարայի հետ քննարկել ենք այս շրջադարձը տեղական կինոյի հետագա զարգացման համար, ինչպես նաև դրա մշակութային ներազդեցության հետևանքների կարևորությունը մեր հասարակական կյանքում։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 2022-ին թողարկված և մինչ օրս էկրաններից չիջնող «Ավրորայի լուսաբացը» լիամետրաժ անիմացիոն-վավերագրական ֆիլմը նոր ու հավակնոտ նշաձող բարձրացրեց տեղական կինոարտադրության համար՝ իր հիրավի աննախադեպ փառատոնային հաղթարշավով և միջազգային լայն արձագանքներով։ Ռեժիսոր Իննա Սահակյանի նկարահանած այս ֆիլմը կարծես թե վերջապես հանդգնեց ազատագրվել խորհրդահայ «մուլտիպլիկացիայի» ավանդույթների կապանքներից ու դիսնեյիստական նմանակումներից։ Ֆիլմը հուշում է, որ այս ոլորտը չափազանց խոստումնալից է ժամանակակից հայ կինոյի կայացման համար և միգուցե հենց անիմացիայում այն կարող է գտնել մրցունակության իր բանալին։ Թե ինչպե՞ս կարող է իրականանալ (կամ չիրականանալ) այդ հեռանկարը, պատմում է «Ավրորայի» բեմադրող նկարիչ, անիմատոր, «ՕնՕֆ» անիմացիոն ստուդիայի հիմնադիր Տիգրան Առաքելյանը։
Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մարմիններում նախատեսվող փոփոխություններին, դրանց նպատակներին ու ակնկալվող արդյունքներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Մի քանի օրից Հայ կինոն կբոլորի իր 100 ամյակը։ Ինչպե՞ս է այն մեզ ծառայել այդ դարաշրջանում և կարողացե՞լ է արդյոք կառուցողական կերպով վերա-ներկայացնել հայաստանյան հասարակության զառիվայր, հակասական և բազմաշերտ պատմական հետագիծն ու հարափոփոխ ներկան։ Որտե՞ղ, ի վերջո, պետք է փնտրել ու տեղադրել հայ կինոյի քաղաքական պատասխանատվության գործառույթը մեր օրերում, երբ տեղական ժամանակակից կինոն, ասես, դուրս է մղվել հասարարական ներազդեցության շրջանակներից։ Այս խրթին հարցերի շուրջ (հնարավորինս անկաշկանդ) զրուցում ենք կինոգետ, խորհրդահայ կինոյի վերջալույսի վկա Շագա Յուզբաշյանի հետ։
Կիլիկյան թագավորների կրած թագի հիմնահարցին, ինչպես նաև ժամանակի քաղաքական պարունակին, ազդեցություններին, գերիշխող հայացքներին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Վավերագրական կինոյին ու, մասնավորապես, վերջին տարիներին Հայաստանում արտադրված և միջազգային մեծ հաջողություն գրանցած ֆիլմին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Մանկական Եվրատեսիլը դիտելու համար 2 օրով Արցախից Հայաստան եկած ու շրջափակման հետևանքով 47 օր ընտանիքից բաժանված երեխաների պատմությունը ներկայացնող անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Հայ առաքելական եկեղեցիների ձևերի արդիականացումը Հայաստանում, թերևս, առավել զգայուն թեմաներից է հայկական ժամանակակից ճարտարապետության պարունակում։ Եթե արևմտյան եկեղեցում կրոնական գործառույթի ազատ ու համարձակ մեկնաբանությունը ճարտարապետների կողմից վաղուց ի վեր քաջալերվում է, ապա մեզ մոտ եկեղեցու ավանդական ձևերը համարվում են անձեռնմխելի նախապայման ու արժեք, ինչպես օրինակ քաղկեդոնական ու մահմեդական կրոնների դեպքում։ Որքանո՞վ են, սակայն, նման փոփոխություններն անհրաժեշտ կամ «վտանգավոր»։ Կարո՞ղ է ճարտարապետությունն ինքնին ներազդել կրոնի ընկալման, նշանակության ու իմաստների վրա, թե՞ ոչ։ Ու արդյոք մեր եկեղեցական ճարտարապետությունը եղել է այնքան անփոփոխ, որքան ընդունված է համարել։ Այս և ուրիշ հարցեր քննարկում ենք ճարտարապետ, Փամբակ գյուղի նոր եկեղեցու նախագծի հեղինակ Տիգրան Գրիգորյանի հետ։
Ճարտարապետության սուբյեկտը հենց գործն է, ոչ թե այդ գործի փաստացի հեղինակը կամ պատվիրատուն, սպառողը կամ ուրիշ ատյանները, Միսակ Խոստիկյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Կատուների տեսանյութերով, կեղծ լուրերով ու սելֆիներով ողողված մեր գերհագեցված մեդիա իրականությունում, գնալով ավելի կարևոր են դառնում այն պատկերները որոնք, ինչպես պնդում է հայտնի ասացվածքը, «արժեն հազար բառ»։ Նման պատկերներից է գրաֆիկական նկարազարդող, արվեստագետ Նվարդ Երկանյանի «Նրանք եկել էին խաղաղությամբ» պաստառը, որն ընդամենը մի քանի սեղմ մանրամասների միջոցով կարողացավ ամփոփել Արցախի շրջափակման ողջ աբսուրդն ու հանրային ցասումը, ժամերի ընթացքում ողողելով ֆեյսբուքն ու ինստագրամը։ Նվարդի հետ քննարկել ենք նրա ստեղծագործական գործունեության քաղաքական կողմը, դիզայնի հասարակական ներգրավվածության կարևորությունը և այս միջոցի հեռանկարները նոր տեխնոլոգիաների դարաշրջանում։
Ռուբեն Ֆիլյանի՝ ուշ խորհրդահայ արձակում, կատարելապես նոր ու արտասավոր փիլիսոփայական մտահորիզոններ բացելու հանդուգն փորձի մասին Արամ Պաչյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։
Թեև Հայաստանի որոշ տարածաշրջաններ համապատասխանում են ջերմատնային տնտեսություն հիմնելու պայմաններին, սակայն դեռ քչերն են կայացնում որոշում ու հիմնում ջերմատներ։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… 19-րդ և 20-րդ դարերի ընթացքում թատրոնը եղել է հայկական մշակույթի հիմնասյուներից մեկը։ Սակայն ետանկախացման շրջանում արվեստի այս միջոցն ակնհայտորեն կորցրել է իր այդ երևելի դիրքը՝ հետզհետե հեռանալով իրականությունն արտացոլելու և հավաքական գիտակցություն ձևավորելու իր երբեմնի կարողությունից, եթե ոչ առաքելությունից։ Հայկական թատրոնի այս մտահոգող ներկայի և դրան նոր կյանք ու նշանակություն հաղորդելու անհրաժեշտության մասին ենք զրուցել անկախ թատրոնի անվանի գործիչ, ֆրանսիահայ բեմադրող Սերժ Մելիք-Հովսեփյանի հետ։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Համաշխարհային երկրորդ պատերազմից հետո ձևակերպված «Մարդու իրավունքները» թերևս այն հիմնական իրավական համակարգն է, որը մինչ օրս հանդիսանում է հասարակությունների զարգացման գնահատման անկյունային բանաձևը։ Մշակույթի հասանելիությունը և պահպանումը, ինչպես նաև հեղինակային իրավունքը` որպես մարդու իրավունքների չափանիշ, համեմատաբար նոր եզրույթ է, որի քաղաքական կարևորության մասին ենք զրուցել տեսաբան և գրականագետ Տիգրան Ամիրյանի հետ։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Ի՞նչ դեր ունի գրականությունը միջմշակութային բախումների, ինքնության ճգնաժամերի և հավաքական վախերի փարատման գործընթացներում։ Այս ու շատ այլ հարցերի շուրջ զրուցել և մեկ մեկ էլ բանավիճել ենք գրող, ՓԵՆ Հայաստան կազմակերպության տնօրեն Արմեն Հայաստանցու հետ՝ փորձելով հասկանալ, թե ի՞նչն է մեզ խանգարում ընդհանուր ԼԵԶՈՒ գտնել մեր հարևանների հետ։
Բայց և սակայն, այնուամենայնիվ… Ի՞նչ դեր է խաղում ժամանակակից արվեստը այսօրվա իրականությունում։ Այս տարի, մայիսին Մերգելյան Ինստիտուտի ցուցահանդեսային տաղավարում տեղի է ունեցել «Արտ ֆեյր» ժամանակակից արվեստին նվիրված միջոցառման երրորդ թողարկումը, որը ժամանակակից արվեստի միակ շուկան է Հայաստանում։ Եվ ֆեյրի նշանակության, շուկայի ստեղծման, հաջողությունների ինչպես և դժվարությունների մասին զրուցում է նախագծի համադրողներից և կազմակերպիչներից արվեստաբան Եվա Խաչատրյանը։
Բայց եւ սակայն, այնուամենայնիվ... Ի՞նչ հասարակական նշանակություն ունեն այսօր՝ մեր գերհասանելի ու գերհագեցած թվանշային դարաշրջանում տպագիր գրքերն ու հատկապես բուկինիստական գրախանութները, որոնցից առավել ինքնատիպն ու երկարակյացը վերջերս փակեց իր դռները Երևանում՝ տեղի տալով հերթական սրճարանի։ Արձակագիր Արամ Պաչյանի հետ զրուցում ենք 21-րդ դարում հետզհետե անհետացող գրքամոլության մշակույթի, միջավայրի ինչպես նաև տպագիր գրքերի զարմանալիորեն հարատևող հմայքի մասին։
EVN Report-ի «ԵՎ այլն» բաժնի խմբագիր, արվեստի պատմաբան Վիգեն Գալստյանը մեկնարկում է զրույցների շարք։ Նախագծի առաջին զրույցի թեման է Հայաստանի մշակութային ժառանգության պահպանության հիմնախնդիրները, համակարգային ու պետական ռազմավարությունների վերանայման օրհասական անհրաժեշտությունը։ Զրուցակից՝ մշակութային մարդաբան Գայանե Շագոյան։
EVN անվտանգության զեկույցի առաջին թողարկմանը դոկտոր Ներսես Կոպալյանն անդրադառնում և ամբողջացնում է Հայաստանի սեպտեմբերյան անվտանգային իրադրությունը՝ բնորոշելով այն անորոշ, քանի որ Ադրբեջանը զգալիորեն ավելացրել է միջպետական հակամարտության մեխանիզմների կիրառումը` նախաձեռնելով ինչպես լայնամասշտաբ ներխուժումներ, այնպես էլ աստիճանաբար դիմելով հիբրիդային պատերազմի, որի նպատակը հրադադարի ռեժիմի խախտումներն արդարացնելն է:
Զոհրաբ Մնացականյանի՝ կայուն և ոչ միակողմ խաղաղության ձեռքբերման ճանապարհին հանդիպող մարտահրավերներն ու Հայաստանի անելիքները մատնանշող հոդվածի ՁայնաԳիրը։
Շաբաթասկզբին Ադրբեջանը Հայաստանի սուվերեն տարածքի վրա լայնածավալ հարձակում գործեց, ինչին զուգահեռ Երևանում հերթական անգամ ոտքի կանգնեցին գործող իշխանություններից դժգոհող քաղաքացիները։