30 տարի առաջ՝ 1991-ի դեկտեմբերին սկսվեց ԽՍՀՄ փլուզման գործընթացը։ Սակայն, եթե նախկինում համաշխարհային գերակայության համար մրցում էին հավաքական Արևմուտքն ու Խորհրդային Միությունը՝ յուրաքանչյուրն իր փոքր դաշնակիցների հետ, ապա «նոր աշխարհում» ինքնուրույնության և «արևի տակ իրենց տեղն» ամրապնդելու հայտ են ներկայացնում ավելի ու ավելի շատ երկրներ։
Այն, ինչ ներկայացվել է որպես սահմանագծման խնդիր, ավելիէ ուժգնացրել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանային կայունությանն ուղղված սպառնալիքները: Ռազմական գործողությունների ներկայիս աճի համատեքստը չի կարող արդյունավետ լինել. գործընթացը պետք է վերադառնա միջազգային նորմերի դաշտ, գրում է Սոսի Թաթիկյանը: Սակայն առաջին հերթին անհրաժեշտ է անդրադառնալ իրադարձությունների ժամանակագրությանը:
Պատկերազարդում Արմինե Շահբազյանի: Ճգնաժամերն ակտիվացնում են սփյուռքը՝ շրջադարձային ժամանակներում այն համախմբելով կոնկրետ խնդիրների շուրջ: Երբ խնդիրը կորցնում է հրատապությունը, մարդկանց մեծ մասը վերադառնում է իր առօրյային՝ թողնելով, որ ակտիվիստները կամ հաստատությունները շարունակեն պայքարը: Ճգնաժամերը միավորող և համախմբող գործոն են հայկական բազմաշերտ սփյուռքի համար, որը հայտնի է նաև իր տարասեռությամբ: Հավաքական նման համախմբման իմ առաջին հիշողությունը հումանիտար օգնությունն էր 1988-ի դեկտեմբերի 7-ի ավերիչ երկրաշարժից հետո, որին զոհ գնաց 25,000 մարդ, մոտ կես միլիոն մարդ մնաց անօթևան, իսկ ավելի քան երեսուն տարի առաջ տեղի ունեցած աղետի հետևանքները զգալի են մինչ օրս։ read in English A Defining Moment for the Armenian Diaspora? Some Preliminary Reflections Բոլորովին վերջերս սփյուռքը համախմբվեց Լիբանանում ու Սիրիայում ճգնաժամերը հաղթահարելու շուրջ, որտեղ մեծաթիվ հայկական համայնքներ կան: Երբ ինձ հարցնում են, թե վերջին արցախյան պատերազմն ինչ ազդեցություն թողեց հայկական սփյուռքի վրա, ես՝ որպես սփյուռքի հետազոտող, նշում եմ, որ սա հերթական ճգնաժամն է, որի շուրջ անհրաժեշտ է համախմբվել, իսկ որպես հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչ՝ իմ նախնական դիտարկումները թույլ են տալիս պնդել, որ սա որոշիչ պահ է, որը կարող է բեկումնային լինել: Էննի Բակալյանն ամերիկահայերի մասին իր հայտնի աշխատության մեջ անդրադառնում է սփյուռքի սերնդափոխության խնդիրներին, մասնավորապես՝ անցմանը «ավանդական ինքնությունից խորհրդանշականի» ու «հայ լինելուց հայ զգալու»։ Հայկականությունը մասնավոր ու անհատական որոշման հարց է, որը սահմանափակվում է ընտանեկան կապերով, երբեմն նաև եկեղեցական ու համայնքային ներգրավվածությամբ՝ հիմնված տարատեսակ մշակութային ու խորհրդանշական քայլերի կամ հետաքրքրությունների վրա: Վերջին պատերազմը միանշանակ ամրապնդեց «հայկականության զգացումը» սփյուռքում. այն ականատեսը եղավ հետխորհրդային փոքրիկ մի հանրապետության պայքարի, որը թավշյա հեղափոխությունից հետո հռչակվել էր որպես տարածաշրջանում հույսի ու ժողովրդավարության փարոս: Բայց
Նոյեմբերի 10-ի հայտարարությունը թեև կանգնեցրեց Արցախյան երկրորդ պատերազմը, սակայն Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանների հստակեցման շուրջ լուրջ մտահոգություններ առաջ բերեց: Մինչ հանրային քննարկումների կենտրոնում շարունակում են մնալ սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի օրինականության շուրջ մտահոգությունները, ներկան ավելի լավ ըմբռնելու համար անհրաժեշտ է հետադարձ հայացք նետել անցյալին:
2020 թվականի ողջ ընթացքում հաքերների ադրբեջանական ֆորումներն ու ալիքները Հայաստանի կարևորագույն պետական հաստատություններից և էլեկտրոնային համակարգերից կորզված տվյալներ և փաստաթղթեր էին հրապարակում՝ ներառյալ Mulberry Groupware էլեկտրոնային փաստաթղթաշրջանառության համակարգը, պետական կայքերի և տվյալների շտեմարանների սքրինշոթեր, տեսագրություններ Երևանում տեղակայված բարձր հստակության պատկերով անվտանգության տեսախցիկներից և այլն։ Ադրբեջանական այս գրոհների պատճառով երկար ժամանակ չէին աշխատում, կամ խափանվել ու անհասանելի էին պետական մի շարք հաստատությունների կայքեր։ Գրոհների մասշտաբն ու ընդգրկումը վկայում են դրանց մանրակրկիտ ծրագրման ու կենտրոնացված համակարգման մասին։ Պատկերազարդում Արմինե Շահբազյանի: read in English The Cyber Battlefield is Just as Important: Armenia’s Cybersecurity Հայկական կողմը պատասխան գրոհներ ձեռնարկեց՝ ապացուցելով, որ ունի կարող հաքերներ և ՏՏ մասնագետներ։ Միևնույն ժամանակ հարցադրումներ հնչեցին, թե ինչո՞ւ այդ մասնագետներն ավելի վաղ չեն ներգրավվել՝ համակարգերի թույլ կողմերը հայտնաբերելու և դրանք շտկելու համար, ինչը թույլ կտար կանխել ադրբեջանական գրոհների հաճախ անդառնալի վնասները։ Խոստովանենք, որ կիբերգրոհների կամ հակագրոհների դեպքում հանրությունը շատ հաճախ միայն այսբերգի գագաթն է տեսնում։ Սակայն փաստը, որ ադրբեջանական հաքերները շաբաթներ, երբեմն էլ ամիսներ տևած ընդմիջումներով տվյալների փաթեթներ են հրապարակել հունիս, հուլիս և սեպտեմբեր ամիսներին, իսկ Հայաստանի իշխանությունները բավարար միջոցներ չեն ձեռնարկել դրանք կասեցնելու ուղղությամբ, մեղմ ասած մտահոգիչ է, եթե ոչ հուսահատեցնող։ Ստորև բերված է ադրբեջանական կիբերգրոհների (դրանց մեծ մասը հնարավոր է եղել հաստատել) ոչ ամբողջական ցանկը։ Հունիսի 11-ին ադրբեջանական հաքերային մի խումբ հրապարակեց Հայաստանի Հանրապետության շուրջ 3,000 քաղաքացիների տվյալներ, որոնք կամ դրական պատասխան ունեին COVID-19-ի թեստավորումից, կամ սերտ շփման մեջ էին եղել վերջիններիս հետ։ Տվյալները ներառում էին անուն, հասցե, հեռախոսահամար և անձնագրի համար: Հունիսի 24-ին հրապարակվեց ՀՀ շուրջ 2,000 քաղաքացու անձնական տվյալների մեկ
EVN Report-ի առաքելությունն է սատարել Հայաստանին, ոգեշնչել սփյուռքին և տեղեկացնել աշխարհին՝ անաչառ, վստահելի և փաստերի վրա հիմնված զեկույցների և մեկնաբանությունների միջոցով: Մեր նպատակն է բարձրացնել հանրային վստահությունը լրատվամիջոցների նկատմամբ։ EVN Report-ը հիմնադրվել է 2017 թվականին, Հայաստանի Հանրապետությունում՝ EVN News հիմնադրամի կողմից:
