Բրյուսել-Մոսկվա. փակուղի՞, թե՞ մեկնարկ

Սույն թվականի ապրիլի 6-ին Բրյուսելում տեղի ունեցավ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի և Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահ Իլհամ Ալիևի հանդիպումը:  2020 թվականի Արցախյան պատերազմից հետո պաշտոնական Բրյուսելը դրսևորում է զգալի ակտիվություն՝ միտված Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների կարգավորմանն ու Հարավային Կովկասում անվտանգության և կայունության հաստատմանը:  Կողմերի միջև առաջին եռակողմ տետ-ա-տետ հանդիպումը տեղի է ունեցել նախորդ տարվա դեկտեմբերի 14-ին՝ Եվրոպական միության Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովի շրջանակներում: Այդ հանդիպման ավարտին Շառլ Միշելի տարածած հաղորդագրության համաձայն՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները համաձայնության էին եկել երկաթգծի բացելու հարցում՝ սահմանային և մաքսային վերահսկման պատշաճ իրականացման սկզբունքի հիման վրա: Այս պայմանավորվածությունն իսկապես կարելի էր համարել լուրջ ձեռքբերում, քանի որ այն չեզոքացնում էր 2020-ի Արցախյան պատերազմից հետո թուրք-ադրբեջանական տանդեմի առաջ քաշած «Զանգեզուրի միջանցքի» կեղծ օրակարգը:

Ապրիլյան եռակողմ հանդիպումն ուշագրավ էր մի քանի հանգամանքներով պայմանավորված: Մասնավորապես, ի տարբերություն նախորդ տարվա դեկտեմբերի 14-ին տեղի ունեցած եռակողմ Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպմանը, այն տեղի էր ունենում Ռուսաստան-հավաքական Արևմուտք հարաբերությունների ծայրահեղ լարվածության պայմաններում և նախորդում էր ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանի Մոսկվա կատարելիք այցերին: Մինչդեռ, բրյուսելյան առաջին  հանդիպմանը նախորդել էր Փաշինյան-Պուտին-Ալիև (2021-ի նոյեմբերի 26, Սոչի) եռակողմ հանդիպումը, որի ընթացքում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինն անթաքույց ակնարկեց ռուսական կողմի՝ բրյուսելյան հանդիպման գոնե թվացյալ համաձայնության մասին: Այլ կերպ ասած, առնվազն հրապարակավ, Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման համատեքստում Ռուսաստանը ԵՄ միջնորդական ջանքերը չդիտարկեց որպես ռուսական միջնորդական ջանքերին հակակշիռ:

Հաշվի առնելով այն իրողությունը, որ ուկրաինական ճգնաժամի ֆոնին Ռուսաստան-հավաքական Արևմուտք հարաբերությունների ներկայիս լարվածությունը Սառը պատերազմից ի վեր կարելի է որակել որպես աննախադեպ՝ կանխատեսելի էր, որ Ռուսաստանը ծայրահեղ բացասական վերաբերմունք պետք է ունենար ապրիլի 6-ին տեղի ունեցած բրյուսելյան գագաթնաժողովի անցկացման վերաբերյալ և այն երկար սպասեցնել իրեն չտվեց: Մասնավորապես, ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանի՝ ապրիլի 8-ին Մոսկվա կատարած այցի ընթացքում, ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովն ընդգծեց, որ Շառլ Միշելի կողմից տարածված հայտարարության տեքստում չկա որևէ հիշատակում Ռուսաստանի դերակատարության մասին: Բացի այդ, Լավրովը շտապեց նսեմացնել պաշտոնական Բրյուսելի դերակատարությունը Հայաստան-Ադրբեջան գործընթացներում՝ ընդգծելով, որ դելիմիտացիայի գործընթացի նախապատրաստական, տնտեսական, առևտրային և կոմունիկացիոն կապերի ապաշրջափակման, ինչպես նաև Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների նորմալացման բոլոր  աշխատանքների հիմքում ընկած են այն համաձայնությունները, որոնք ձեռք են բերվել Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ հանդիպումների ժամանակ: Թեպետ բրյուսելյան հանդիպմանը հաջորդիվ Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները զանգահարեցին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին և տեղեկացրին Շառլ Միշելի միջնորդությամբ տեղի ունեցած հանդիպման արդյունքների մասին՝ ակներև է, որ այս անգամ արդեն Ռուսաստանը ԵՄ գործողությունները հրապարակավ որակեց ռուսական միջնորդական ջանքերին հակակշռելու փորձ:

Հաջորդ ուշագրավ հանգամանքը բրյուսելյան հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված պայմանավորվածություններն էին: Եվրոպական բարձրաստիճան պաշտոնյայի տարածած հայտարարության համաձայն՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարներին հանձնարարվել է սկսել խաղաղության ապագա պայմանագրի նախապատրաստական աշխատանքները և այս ուղղությամբ ձեռնարկել բանակցություններ և շփումներ: Ըստ էության, սա նշանակում է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը համաձայնել են իրականացնել ուղիղ շփումներ, որի անհրաժեշտության մասին արդեն տևական ժամանակ է մեր եվրոպական և ամերիկյան գործընկերներն ընդգծում են իրենց հրապարակային հայտարարություններում: Հանդիպումից կարճ ժամանակ անց, ադրբեջանական կողմի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ Միրզոյան-Բայրամով հեռախոսազրույցը, որի ընթացքում կողմերը մտքեր փոխանակեցին սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հանձնաժողովի ձևավորման, խաղաղ բանակցությունների նախապատրաստման և հումանիտար խնդիրների վերաբերյալ: Երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարների մակարդակով հեռախոսազրույցը կարելի է որակել որպես զգալի առաջընթաց՝ կողմերի միջև փոխվստահության ամրապնդաման միջոցների առումով: Միևնույն ժամանակ, հատկանշական է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկկողմ ուղիղ շփումներ ​​հաստատելու հարցում սա պաշտոնական Բրյուսելի միակ հաջողված առաքելությունը չէր: Դեռ 2021-ի նոյեմբերի 19-ին Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի՝ երկու պետությունների ղեկավարների հետ ունեցած հեռախոսազրույցից հետո Եվրոպական խորհուրդը տարածել էր հաղորդագրություն, ըստ որի,  համաձայնություն էր ձեռք բերվել Հայաստանի և Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարների մակարդակով ուղիղ կապ ստեղծելու վերաբերյալ՝ միջադեպերից խուսափելու համար։ Ըստ այդմ, արձանագրենք, որ պաշտոնական Բրյուսելն իր ջանքերն է ներդնում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ուղիղ շփումներ ձևավորելու համար՝ ինչը, բնավ, չի կարող չնյարդայնացնել Ռուսաստանի Դաշնությանը, որի խաղաղապահ ուժերը ոչ միայն տեղակայվել են հետպատերազմյան Արցախում, այլև Ռուսաստանն իրեն դիրքավորում է Հայաստան-Ադրբեջան օրակարգերի բոլոր հարցերում՝ որպես առաջնային միջնորդ:

Բրյուսելյան հանդիպման հաջորդ պայմանավորվածությունը վերաբերում էր կողմերի միջև, մինչև ապրիլի վերջ, դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի հարցերով համատեղ հանձնաժողով ձևավորելուն: Այս պայմանավորվածությունն ակնառու ի ցույց է դնում այն իրողությունը, որ Հայաստանը նահանջել է մինչ այդ արտահայտած իր դիրքորոշումից, այն է՝ դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի հարցերով հանձնաժողով ստեղծելուն պետք է նախորդեն հայ-ադրբեջանական սահմանին կայունության և անվտանգության մակարդակը բարձրացնելուն ուղղված քայլեր: Հիշեցնենք, որ հարցի վերաբերյալ Հայաստանը հանդես էր եկել խորհրդային ժամանակների հայ-ադրբեջանական սահմանագծից զորքերի հայելային ետ քաշման, այդ սահմանագծի պահպանությունը սահմանափակ թվող սահմանապահների հանձնելու և սահմանի նկատմամբ միջազգային մոնիտորինգ իրականացնելու առաջարկով, մինչդեռ Ադրբեջանը մերժել է հայկական կողմի սույն առաջարակը: Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանի կողմից սահմանային լարվածության և ռազմական գործողությունների վերսկսման հնարավորությունն առավել քան իրատեսական է սամանագծման գործընթացի ժամանակ:  Ակներև է, որ նման իրավիճակում Հայաստանի համար սկզբունքային պետք է լիներ մինչ սահմանագծման գործընթացի մեկնարկը՝ առնվազն սահմանային անվտանգության միջազգային մոնիտորինգի մեխանիզմ գործարկելու հարցը: Սույն դիրքորոշումից հետ նահանջը կարող է պայմանավորված լինել երկու հանգամանքով: Առաջին՝ բրյուսելյան հարթակում, առնվազն վերբալ մակարդակում, հնարավոր է եղել մեր եվրոպական գործընկերներից ստանալ անվտանգային երաշխիքներ առ այն, որ անհրաժեշտության դեպքում կկիրառվեն համապատասխան քաղաքական կամ իրավական լծակներ՝ կանխելու Ադրբեջանի հնարավոր ռազմական ագրեսիան դելիմիտացիայի գործընթացի ժամանակ: Երկրորդ հանգամանքը, ինչն առավել հավանական եմ համարում, այն է, որ բրյուսելյան հարթակն ի ցույց է դրել Եվրոպական միության սահմանափակ հնարավորություններն այս հարցում և հայկական կողմը ստիպված է եղել բավարարվել վերբալ երաշխիքներով՝ չունենալով այլընտրանք: Այլընտրանքի բացակայությունը պայմանավորված է նրանով, որ, փաստացի, ռուսական խաղաղապահների ներկայությունն Արցախում և Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորմանը միտված ռուսական միջնորդական ջանքերը ցայսօր չեն չեզոքացրել հետպատերազմյան Հայաստանի թիվ մեկ սպառնալիքը, այն է՝ Ադրբեջանի կողմից ռազմական ագրեսիայի միջոցով Հայաստանի և Արցախի վրա ճնշումներ գործադրելու և իր համար բարենպաստ լուծումներ ստանալու քաղաքականությունը: Ավելին, Արարատ Միրզոյանի՝ Մոսկվա կատարած այցի ընթացքում ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարեց, որ ռուսական կողմը որևէ խոչընդոտ չի տեսնում հայ-ադրբեջանական սահմանի դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի հարցով հանձնաժողովի  ստեղծման համար: Այս հայտարարությունը, մեղմ ասած, տարակուսելի է․ իրեն առաջնային միջնորդ համարող Ռուսաստանը պիտի որ քաջատեղյակ լիներ, որ հենց այդ խոչընդոտի առկայությունն էր հիմք հանդիսացել դեռևս 2021-ի նոյեմբերի 26-ին Սոչիում տեղի ունեցած եռակողմ Փաշինյան-Պուտին-Ալիև հանդիպման արդյունքում ստորագրված փաստաթղթում տեղ գտած այն ձևակերպման համար, ըստ որի՝ կողմերը պայմանավորվել էին քայլեր ձեռնարկել հայ-ադրբեջանական սահմանին կայունության և անվտանգության մակարդակը բարձրացնելու ուղղությամբ և գործընթացը մղել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և հետագայում սահմանագծման հարցով երկկողմ հանձնաժողով ստեղծելու ուղղությամբ:

Միրզոյան-Լավրով ասուլիսը հստակ ի ցույց դրեց, որ ռուսական կողմը փորձում է նսեմացնել նաև դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի հարցերով հանձնաժողով ստեղծելու վերաբերյալ բրյուսելյան պայմանավորվածությունը: Եթե փորձենք դիվանագիտական լեզվից թարգմանել Լավրովի խոսքերը, ապա ռուսական կողմը հորդորեց եվրոպական գործընկերներին՝ չխառնվել այդ հարցին, քանի որ հարցը 2020 և 2021թթ.-ից ընթանում է Ռուսաստան-Հայաստան-Ադրբեջան եռակողմ մակարդակում:

Բրյուսելյան հանդիպումն ուշագրավ է նաև այն առումով, որ Եվրոպական խորհրդի նախագահը ողջունել է կողմերի քայլերը՝ երկաթուղային հաղորդակցության վերականգնման շուրջ և կոչ է արել Հայաստանին և Ադրբեջանին՝ արդյունավետ լուծումներ գտնել ճանապարհային ուղիների վերականգնման առումով: Արդեն Երևանում, վարչապետ Փաշինյանը հայտարարեց, որ ճանապարհների և կոմունիկացիաների բացման առումով հանդիպման ընթացքում արձանագրվել են տարընթերցումներ և կողմերը պայմանավորվել են շարունակել աշխատանքը՝ լուծումներ գտնելու ուղղությամբ: Բանն այն է, որ Հայաստանն առաջարկում է վերակառուցել Երասխ-Ջուլֆա-Օրդուբադ-Մեղրի-Հորադիզ երկաթուղին, վերակառուցել կամ կառուցել ավտոմոբիլային ճանապարհ, որը նաև կկապի Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները Նախիջևանի հետ՝ սահմանային անցման կետերում իրականացնելով սահմանային, մաքսային և այլ հսկողություններ: Ադրբեջանական կողմը համաձայնում է այս ճանապարհի գործարկման ցանկացած  իրավական ռեժիմի՝ առաջ քաշելով հետևյալ նախապայմանը՝ նույն ռեժիմը պետք է գործի նաև Լաչինի միջանցքում: Ադրբեջանն իր սույն դիրքորոշումը հիմնավորելու համար հղում է անում նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությանը, մինչդեռ, սույն հայտարարությունը չի պարունակում Հայաստանի որևէ տարածքի նկատմամբ որևէ այլ երկրի կողմից վերահսկողության դրույթ: Բացի այդ, հատկանշական է, որ Լեռնային Ղարաբաղի և Նախիջևանի միջև զուգահեռներն անհիմն են, քանի որ Նախիջևանն Ադրբեջանի հետ ունի ցամաքային կապ Իրանի և Թուրքիայի տարածքով, ինչպես նաև օդային կապ՝ Իրանի, Թուրքիայի և Հայաստանի օդային տարածքներով: Արցախը Հայաստանի հետ ունի միայն ցամաքային կապ՝ միայն Լաչինի միջանցքով: Մինչ Բրյուսել մեկնելը Փաշինյանը հրապարակավ առաջարկեց երկաթուղու վերագործարկման մասին առաջին բրյուսելյան եռակողմ գագաթնաժողովի պայմանավորվածություններն արձանագրել դե-յուրե, համաձայնեցնել երկաթուղու պարամետրերը և սկսել շինարարությունը, կամ դա անել փաթեթով՝ ներառելով ավտոմոբիլային ճանապարհը: Դե-յուրե նշանակություն ունեցող համաձայնագրի ստորագրումը Հայաստանը պայմանավորում է այն մտավախությամբ, որ նույնիսկ Հայաստանի կողմից երկաթուղու և ճանապարհի կառուցումից հետո՝ Ադրբեջանը կարող է հրաժարվել բացել սահմանը: Բրյուսելյան հանդիպման արդյունքներով նման փաստաթուղթ ոչ միայն չի ստորագրվել, այլև Շառլ Միշելի տարածած հայտարարության մեջ չկա դրա վերաբերյալ առհասարակ որևէ հիշատակում: Հետևաբար, արձանագրենք, որ պաշտոնական Բրյուսելին չի հաջողվել մոտարկել կողմերի դիրքորոշումներն այս հարցում, և Հայաստանը վերադարձել է ձեռնունայն:

Բրյուսելյան հանդիպման հաջորդ ուշագրավ հանգամանքն այն է, որ Շառլ Միշելի տարածած հաղորդագրության մեջ բացակայում է որևէ հիշատակում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման անհրաժեշտության և, առհասարակ, Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ, ինչը բազում կրքեր բորբոքեց հայ քաղաքական և հանրային շրջանակներում: Արդեն Երևանում վարչապետ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Բրյուսելում կողմերը ծավալել են քննարկում Լեռնային Ղարաբաղում անվտանգային միջավայրի վատթարացման, մասնավորապես՝ Փառուխի դեպքերի շուրջ, բայց այդ քննարկումները չեն հանգեցրել իրավիճակի միասնական գնահատականի:  Ավելին՝ հայկական կողմը նպատակահարմար չի գտել շարունակել այդ թեմայով քննարկումը, քանի որ, վարչապետի համոզմամբ, խոսքը Լեռնային Ղարաբաղում ՌԴ խաղաղապահ առաքելության պատասխանատվության գոտի ադրբեջանական ստորաբաժանումների ներխուժման մասին է, և այս հարցն ավելի շատ պետք է քննարկվի ՌԴ գործընկերների մասնակցությամբ: Թեմային քիչ թե շատ ծանոթ յուրաքանչյուր ոք քաջ գիտակցում է, որ Ղարաբաղյան հիմնահարցն այն մշտնջենական փակուղին է, որից սերում են, որին բախվում են, կամ որի հետ խաչվում են Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման օրակարգի բոլոր հարցերը: Մինչ Ադրբեջանն իր ցեղասպան գործողություններով հետևողականորեն առաջ է մղում «Լեռնային Ղարաբաղն առանց արցախահայերի» կոնցեպտը և հերքում է, առհասարակ, Լեռնային Ղարաբաղի գոյությունը՝ Հայաստանն ընդգծում է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգության երաշխիքների, նրանց իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի ճշգրտման հրամայականը: Դժվար թե բրյուսելյան հարթակում կողմերին հաջողված լիներ գտնել ոսկե միջինը: Այդ դեպքում, ինչպե՞ս է կողմերին հաջողվել առաջ շարժվել և ԱԳ նախարարներին հանձնարարել խաղաղության ապագա պայմանագրի նախապատրաստական աշխատանքներ սկսել: Բանն այն է, որ արդեն Երևանում վարչապետ Փաշինյանը հայտարարեց, որ եթե նախկինում Հայաստանն իր դիրքորոշման հիմքում դրել է Ղարաբաղի կարգավիճակը՝ դրանից բխեցնելով արցախահայերի անվտագության երաշխիքներն ու իրավունքները, այժմ հիմքում դրվում են անվտանգության երաշխիքներն ու իրավունքները՝ դրանցից բխեցնելով կարգավիճակը: Ակնհայտ է, որ պաշտոնական Երևանը մեծ հույսեր է կապում ռասսայական խտրականության հիմքով  Ադրբեջանի դեմ ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանում ներկայացված հայցի  հնարավոր հայանպաստ բավարարման հետ՝ այն դիտարկելով որպես «Անջատում հանուն փրկության» դոկտրինի սպասարկման գործիք: Մնում է հուսալ, որ բրյուսելյան հարթակն առնվազն վերբալ երաշխիքներ է տրամադրել հայկական կողմին, որ մինչ վերոնշյալ գործի քննության ավարտը միջազգային հանրությունն ականատես չի լինի Ադրբեջանի կողմից արցախահայերի տոտալ բնաջնջմանն իրենց հայրենի հողում: Մնում է հուսալ նաև, որ Հայաստանը, ընտրություն կատարելով վատի և վատթարագույնի միջև, ունի հստակ ձևակերպված ռազմավարություն և Լեռնային Ղարաբաղում արցախահայերի անվտանգ ապրելու բազմակողմ անվտանգային հստակ երաշխքիներ: Այլապես՝ վատի և վատթարագույնի միջև ընտրությունը ոչ այնքան ընտրություն է, որքան արկածախնդրություն:

Բրյուսելյան եռակողմ հանդիպման մեկ այլ ուշագրավ հանգամանք է այն, որ Միրզոյան-Լավրով ասուլիսի ընթացքում ռուսական կողմը Ֆրանսիային և ԱՄՆ-ին հրապարակավ մեղադրեց Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափը տապալելու մեջ, քանի որ պաշտոնական Փարիզն ու Վաշինգտոնը հրաժարվել են աշխատել ռուսական կողմի հետ: Այս հայտարարությունը, մեղմ ասած, մտահոգիչ էր, քանի որ դեռևս 2022-ի մարտի 14-ին, չնայած Ռուսաստան-հավաքական Արևմուտք հարաբերությունների ծայրահեղ լարվածությանը, պաշտոնական Երևանը դիմել էր  ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահությանը՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման նպատակով բանակցություններ կազմակերպելու համար։ 2020-ի Արցախյան պատերազմից հետո չեն դադարում քաղաքական և փորձագիտական դիսկուրսներն առ այն, թե ինչ ճակատագիր է սպասվում ՄԽ համանախագահությանը: Թեպետ համանախագահող երկրները պարբերաբար հայտարարում են, որ մի շարք խնդիրներ դեռևս լուծված չեն, և անհրաժեշտ է շարունակել բանակցությունները հակամարտության համապարփակ կարգավորմանը հասնելու համար, փաստացի, ռազմական գործողությունները դադարեցնելու մասին 2020-ի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը եռակողմ ձևաչափով է (Հայաստան-Ռուսաստան-Ադրբեջան) և Արցախում տեղակայված են միայն ռուսական խաղաղապահները: Ավելին, մերժելով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության և առհասարակ Լեռնային Ղարաբաղի գոյությունը՝ պաշտոնական Բաքուն խոչընդոտում է համանախագահների մուտքն Արցախ: 

Լավրովի՝ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության ձևաչափի գոյությունը վիճարկող հայտարարությանը հետևեցին ամերիկյան և ֆրանսիական կողմերի հրապարակային արձագանքները: Պաշտոնական Վաշինգտոնը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ն պատրաստ է ներգրավվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության բանակցություններին երկկողմ ձևաչափով և նույն կերպ մտածող գործընկերների հետ, այդ թվում՝ որպես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ: Նույնաբովանդակ հայտարարություն տարածեց նաև Ֆրանսիան՝ վերահաստատելով իր լիակատար հանձնառությունը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության հաստատման հարցում՝  ինչպես երկկողմ մակարդակում, այնպես էլ որպես Եվրամիության խորհրդի նախագահ և ՄԽ համանախագահ:  Ավելին՝ Հայաստան ժամանեցին ԱՄՆ և  Ֆրանսիացի համանախագահներ Էնդրյու Շոֆերն ու Բրիս Ռոքֆոն և վարչապետ Փաշինյանի հետ ունեցած հանդիպման ընթացքում կողմերն ընդգծեցին ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության դերը ԼՂ հակամարտության համապարփակ կարգավորման գործում։ 

Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի հրապարակային աջակցությունը Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տևական խաղաղության հաստատմանը միտված միջնորդական ջանքերին, ինչպես նաև պատրաստակամությունը աշխատել կողմերի հետ՝ և՛ երկկողմ մակարդակով, և՛ որպես ՄԽ համանախագահող երկրներ, լրջագույն մարտահրավեր է Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դիրքերին: Արևմուտքն անթաքույց ակնարկում է, որ Ռուսաստանի հետ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության շրջանակներում չաշխատելն ամենևին էլ չի նշանակում դուրս մնալ գործընթացներից: Թերևս, սրա գիտակցումն է, որ հիմք է հանդիսացել վարչապետ Փաշինյանի՝ 2022-ի ապրիլի 19-ին Մոսկվա կատարած այցի ընթացքում երկու երկրների ղեկավարների կողմից ստորագրված համատեղ հայտարարության 24-րդ կետի համար, որը, մեղմ ասած, հակասում է ռուսական կողմի՝ Միրզոյան-Լավրով ասուլիսի ժամանակ ԵԱՀԿ ՄԽ վերաբերյալ արտահայտած մտքերին: Մասնավորապես՝  հումանիտար անհետաձգելի հարցերի հրատապ լուծման և քաղաքական-դիվանագիտական միջոցներով Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման պահանջվածության համատեքստում Հայաստանի և Ռուսաստանի ղեկավարները հաստատել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության ինստիտուտի ներուժի և փորձի օգտագործման կարևորությունը՝ նրա միջազգային մանդատին համապատասխան։

Մեր հայերեն էջից