Tag: ադրբեջան

Որպեսզի ազգային ռազմավարությունը լինի հստակ, ինքնուրույն և գործառնական, այն պահանջում է ռազմավարական հետախուզություն, բացատրում է Ներսես Կոպալյանը։

Շրջափակման հետևանքները ներկայացնող արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանի անդրադարաձի ՁայնաԳիրը։

Արցախցին, որ այսօր ուզում է ապրել իր հայրենիքում արժանապատիվ կյանքով, ամեն վայրկյան պայքարում է իր ինքնասիրության դեմ, գրում է արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանը՝ ներկայացնելով տեղում տիրող իրավիճակը։

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացի խութերը քննող Շիլա Փայլանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։

Ոմանք կարող են մտածել, որ վատ խաղաղության պայմանագիրն ավելի լավ է, քան ոչ մի խաղաղության պայմանագիր: Բայց պատմությունն այլ բան է ցույց տալիս, գրում է Շիլա Փայլանը՝ քննելով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացի խութերը։

Բաքուն չի ցանկանում անաչառ խաղաղություն, Արևմուտքը պայքարում է բանակցություններն առաջ տանելու համար, իսկ Մոսկվան նախընտրում է սառեցնել գործընթացը, որպեսզի ստեղծի մի նոր, վերահսկելի ստատուս քվո: Երևանը պետք է ուժեղացնի իր սակարկությունների կարողությունները՝ ներգրավվելով անհամաչափ ագրեսիվ սակարկությունների մեջ:

Երևանը պետք է ուժեղացնի իր բանակցային հնարավորությունները՝ ներգրավվելով անհամաչափ ագրեսիվ սակարկությունների մեջ: Ներսես Կոպալյանի անդրադարձի ՁայնաԳիրը։

Դեկտեմբերյան անվտանգային պարունակը ցույց տվեց, որ ի հեճուկս բանակցություններին կամ հնարավոր խաղաղության պայմանագրի ընդհանուր ուրվագծերին, ալիևյան կառավարության հետ իրական և մնայուն խաղաղությունը շարունակելու է մնալ անիրատեսական։ Իրավիճակը հասկանալու համար այս ամսվա անվտանգության զեկույցը ներկայացնում է գոյաբանական անվտանգության հայեցակարգը։

Նոյեմբեր ամսվա հայաստանյան անվտանգության պարունակըբնութագրող EVN անվտանգության զեկույցի ՁայնաԳիրը:

Նոյեմբերին Հայաստանի անվտանգային պարունակը բնորոշվեց Հայաստանի համար նկատելի անկմամբ, քանի որ Ադրբեջանն ուժեղացրեց և ընդլայնեց հիբրիդային պատերազմի գործողությունները՝ փորձելով չեզոքացնել զսպման ունակությունների դիվանագիտացմանը միտված Հայաստանի ջանքերը։

Շրջափակված Արցախին անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

120.000 մարդու հանդեպ այսօր հումանիտար ահաբեկչություն է տեղի ունենում։ Եվ ի՞նչ ենք որպես պետություն և ազգ անում սրա դեմ։ Արցախաբնակ Թամարա Գրիգորյանը քննում է հարցեր, որոնց պատասխանները սովորաբար մնում են օդում։

Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության շուրջ Հայաստանի անվտանգային համակարգի կառուցմանն անդրադարձող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Հայաստանը 1992-ից ի վեր իր անվտանգային համակարգը կառուցել և ամրապնդել է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության շուրջ: Արմինե Մարգարյանը քննում է այս կազմակերպության հնարավորություններն ու խոչընդոտները Հայաստանի պարագայում։

Հոկտեմբեր ամսվա անվտանգության համատեքստը կարելի է բնութագրել որպես Ադրբեջանի բազմաշերտ հիբրիդային պատերազմի հայեցակարգի դեմ Հայաստանի անվտանգության դիվանագիտացման հայեցակարգի կիրառման փոփոխվող կազմաձև:

EVN անվտանգության զեկույցի առաջին թողարկմանը դոկտոր Ներսես Կոպալյանն անդրադառնում և ամբողջացնում է Հայաստանի սեպտեմբերյան անվտանգային իրադրությունը՝ բնորոշելով այն անորոշ, քանի որ Ադրբեջանը զգալիորեն ավելացրել է միջպետական հակամարտության մեխանիզմների կիրառումը` նախաձեռնելով ինչպես լայնամասշտաբ ներխուժումներ, այնպես էլ աստիճանաբար դիմելով հիբրիդային պատերազմի, որի նպատակը հրադադարի ռեժիմի խախտումներն արդարացնելն է:

EVN անվտանգության զեկույցի առաջին թողարկմանը դոկտոր Ներսես Կոպալյանն անդրադառնում և ամբողջացնում է Հայաստանի սեպտեմբերյան անվտանգային իրադրությունը՝ բնորոշելով այն անորոշ, քանի որ Ադրբեջանը զգալիորեն ավելացրել է միջպետական հակամարտության մեխանիզմների կիրառումը` նախաձեռնելով ինչպես լայնամասշտաբ ներխուժումներ, այնպես էլ աստիճանաբար դիմելով հիբրիդային պատերազմի, որի նպատակը հրադադարի ռեժիմի խախտումներն արդարացնելն է:

Ադրբեջանական զինուժի կողմից կատարված ռազմական հանցագործությունների իրական պատասխանատվության կենսունակ միջոցները քննող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Ադրբեջանական զինուժի կողմից կատարված ռազմական հանցագործությունների մասին նոր տեսանյութ է հայտնվել։ Նման հանցագործությունների համար իրական պատասխանատվություն ունենալու ամենակենսունակ միջոցը Հայաստանի կողմից Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրության ստորագրումն ու վավերացումն է:

Խաղաղության հետամուտ լինելը վեհ և կենսական նպատակ է, բայց միայն այն դեպքում, երբ այն անկեղծ է: Խաղաղության մասին ադրբեջանական և թուրքական հռետորաբանությունն այս պահին առավել քան համոզիչ չէ։ Միակողմ խաղաղությունն անկայուն է և փխրուն։ Այն չի աշխատի, եթե ձեռք բերվի ի հաշիվ մեզ։

Զոհրաբ Մնացականյանի՝ կայուն և ոչ միակողմ խաղաղության ձեռքբերման ճանապարհին հանդիպող մարտահրավերներն ու Հայաստանի անելիքները մատնանշող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Շաբաթասկզբին Ադրբեջանը Հայաստանի սուվերեն տարածքի վրա լայնածավալ հարձակում գործեց, ինչին զուգահեռ Երևանում հերթական անգամ ոտքի կանգնեցին գործող իշխանություններից դժգոհող քաղաքացիները։

Շաբաթասկզբին Ադրբեջանը Հայաստանի սուվերեն տարածքի վրա լայնածավալ հարձակում գործեց, ինչին զուգահեռ Երևանում հերթական անգամ ոտքի կանգնեցին գործող իշխանություններից դժգոհող քաղաքացիները։

Ադրբեջանի մանիպուլյացիաները, դրդապատճառները, ռազմավարությունը և Արցախի դեմ իր յուրաքանչյուր ռազմական ագրեսիան օրինականացնելու փորձերը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում կրակի դադարեցման մասին 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության կոպիտ խախտումներ են։

Ներկա իրավիճակում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հնարավոր լուծում առաջարկող հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը նվիրված շարքի հաջորդ հատվածում Սոսի Թաթիկյանը փորձում է լուծում առաջարկել ներկա իրավիճակում, որն անվտանգության երաշխիքներ կտրամադրի հայկական բնակչությանն ու առաջընթաց կգրանցի հակամարտության լուծման հարցում:

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ համեմատելի՝ Նախիջևանի, Հարավային Օսեթիայի, Հյուսիսային Կիպրոսի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Արևելյան Թիմորի և Կոսովոյի հակամարտությունների զարգացումը ներկայացնող Սոսի Թաթիկյանի հոդվածի ՁայնաԳիրը։

Որպեսզի հասկանանք, թե ինչ կարող է պատահել Լեռնային Ղարաբաղի հայերի հետ, եթե նրանց համար չապահովվեն անվտանգության և մարդու իրավունքների պատշաճ միջազգային երաշխիքներ, Սոսի Թաթիկյանը ներկայացնում է մի շարք նմանատիպ հակամարտությունների զարգացումը։

«Քաղաքականություն» բաժնում հրապարակված՝ Սոսի Թաթիկյանի «Մաս 1. Ի՞նչ կարող է պատահել Լեռնային Ղարաբաղի հայերին. նրանց անվտանգության և մարդու իրավունքների երաշխիքների բացակայությունից բխող անորոշություններ» հոդվածի ձայնագիրը: Ընթերցում է Սոնա Ներսեսյանը: Երեք մասից բաղկացած հոդվածաշարի առաջին մասում Սոսի Թաթիկյանը վերլուծում է Լեռնային Ղարաբաղի անորոշությունները և հնարավոր սցենարները, եթե Հայաստանի ղեկավարությունը ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։

Երեք մասից բաղկացած հոդվածաշարի առաջին մասում Սոսի Թաթիկյանը վերլուծում է Լեռնային Ղարաբաղի անորոշությունները և հնարավոր սցենարները, եթե Հայաստանի ղեկավարությունը ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։

«Կարծիք» բաժնում հրապարակված՝ Կայծ Մինասեանի «Արցախ-Ուկրաինա. Հայաստանը` երկու պատերազմի արանքում» հոդվածի ձայնագիրը: Ընթերցում է Սոնա Ներսեսյանը: Փետրվարի 24-ին Ռուսաստանի ներխուժումից հետո Ուկրաինայում ծավալվող իրադարձությունների շուրջ չդադարող լարվածության պայմաններում և 2020 թվականին Արցախում պարտությունից հետո Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է դուրս գալ ահագնացող հակամարտությունների այս շղթայից:

Մոսկովյան ու բրյուսելյան հանդիպումների համատեքստում Արմինե Մարգարյանն առանձնացրել է ուշագրավ դրվագները, ներկայացրել դրանց տարբերությունները, ընձեռած հնարավորություններն ու առաջացրած ռիսկերը։

Լեռնային Ղարաբաղում վերջին իրադարձությունները վկայում են Ադրբեջանի` բնիկ հայկական բնակչության էթնիկ բնաջնջման մտադրության մասին և ընդգծում այնտեղ միջազգային նորմերի համաձայն գործող խաղաղապահ ճարտարապետության անհրաժեշտությունը:

Բաքուն հետևողականորեն տապալում է հետպատերազմյան ժամանակահատվածում տեղի ունեցած բոլոր բանակցություններն ու առկա ձևաչափերը, քանի որ Ալիևի վարչակարգի թերևս միակ օրակարգը Հայաստանի ու Արցախի տոտալ տապալումն է:

2020 թվականի արցախյան պատերազմից հետո փոփոխված իրողությունները դժվար կացության առաջ են կանգնեցրել սահմանակից Սյունիքի մարզի մի շարք համայնքների բնակիչներին: Լրագրող Սոնա Մարտիրոսյանը եղել է պատերազմից հետո սահմանամերձ դարձած բնակավայրերում և կիսվում է նրանց խնդիրներով:

ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեան իր պատմական «Միավորվելով հանուն խաղաղության» նստաշրջանում ընդունել է բանաձև, որը վերահաստատում է Ուկրաինայի ինքնիշխանությունը, անկախությունը և տարածքային ամբողջականությունը։ Սոսի Թաթիկյանը բացատրում է, թե ինչու է Հայաստանը ձեռնպահ քվեարկել՝ մեծապես պայմանավորված 2020 թ. Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի հրահրած պատերազմի համատեքստով:

Դոկտոր Ներսես Կոպալյանի ծրագրային հետազոտությունն ուրվագծում է Լեռնային Ղարաբաղի հարցում Հայաստանի հայեցակարգային քաղաքականության հնարավոր տարբերակը` այդպիսով ձևակերպելով «ինքնիշխանություն հանուն փրկության» գաղափարի ընդհանուր ռազմավարությունը մշակելու համար անհրաժեշտ փորձառական և իրավական հիմքը:

30 տարի առաջ՝ 1991-ի դեկտեմբերին սկսվեց ԽՍՀՄ փլուզման գործընթացը։ Սակայն, եթե նախկինում համաշխարհային գերակայության համար մրցում էին հավաքական Արևմուտքն ու Խորհրդային Միությունը՝ յուրաքանչյուրն իր փոքր դաշնակիցների հետ, ապա «նոր աշխարհում» ինքնուրույնության և «արևի տակ իրենց տեղն» ամրապնդելու հայտ են ներկայացնում ավելի ու ավելի շատ երկրներ։

Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացի ձևաչափ ստեղծելու առումով տարբեր քայլեր են արվում, որոնք, սակայն, զուգորդվում են Ադրբեջանի կողմից սողացող անեքսիայի և ռազմական ագրեսիվ գործողությունների հետ։ Հոդվածն անդրադառնում է դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացին, առաջարկություններ են արվում փուլերի, ձևաչափերի և սկզբունքների վերաբերյալ։

2020 թվականի Արցախյան պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի զինված ուժերը կիրառել են միջազգայնորեն արգելված կասետային ռումբեր և սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող զենքեր: Այրիչ զենքի կիրառումը ծանր այրվածքներ է պատճառել տասնյակ զինվորների եւ անդառնալի կորուստ շրջակա միջավայրին:

Այն, ինչ ներկայացվել է որպես սահմանագծման խնդիր, ավելիէ ուժգնացրել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանային կայունությանն ուղղված սպառնալիքները: Ռազմական գործողությունների ներկայիս աճի համատեքստը չի կարող արդյունավետ լինել. գործընթացը պետք է վերադառնա միջազգային նորմերի դաշտ, գրում է Սոսի Թաթիկյանը: Սակայն առաջին հերթին անհրաժեշտ է անդրադառնալ իրադարձությունների ժամանակագրությանը:

Պետական դավաճանությունը շատ ծանր հոդված է։ Մատների վրա հաշված քրեական գործեր կան այս հոդվածով։ Սակայն վերջին շրջանում, հատկապես Արցախյան երրորդ պատերազմից հետո պետական դավաճանության, լրտեսության մասին տարբեր անձանց հասեցին արված հրապարակային մեղադրանքներն ու դրանց շուրջ մեդիա աղմուկը ստիպում է կարծել, թե ամեն անկյունում դավաճաններ ու գործակալներ են։

Ադրբեջանի ռազմական ծախսերը 2020 թվականին աճել են 17 տոկոսով. սա տարեկան աճի ամենամեծ ցուցանիշներից է Արևելյան Եվրոպայում և Եվրասիայում։ Հետ չի մնում նաև Հայաստանը։

Հաշվի առնելով Արցախի դեմ սանձազերծված պատերազմի ընթացքում Թուրքիայի բացահայտ աջակցությունն Ադրբեջանին, Հայաստանի կառավարությունը որոշում է ընդունել 6 ամսով արգելել թուրքական ծագում ունեցող վերջնական սպառման ապրանքների ներմուծումը։ Արգելքն ուժի մեջ կմտնի այս տարվա դեկտեմբերի 31-ից:

Արցախյան պատերազմի ընթացքում՝ մինչ միջազգային լրատվամիջոցների ներկայացուցիչները կժամանեին հակամարտության գոտի, Ադրբեջանն օգտագործում էր հայելային քարոզչություն՝ փորձելով երկու կողմերին պահել բարոյական հավասար պայմաններում՝ տեղեկատվական մշուշի միջոցով։

Հուլիսի 12-ից հայ-ադրբեջանական սահմանի Տավուշի հատվածում իրավիճակը սրվեց և օրեր շարունակ հայկական բնակավայրերը հրետակոծվում ու գնդակոծվում էին ոտնահարելով միջազգային իրավունքի նորմերը:

Որոշում կայացնել երբեք չօգտագործել ցեղասպանություն բառը եւ կրկին դեմ առ դեմ կանգնել եղելությանը նոր համատեքստում: Գրող Լուսինե Հովհաննիսյանը անսպասելիորեն բացահայտում է ընդհանուր, բայց ակնհայտ կապ երբ կրկին ու կրկին կարթում է Սումգայիթյան զոհերի կենսագրություններն: "Զոհվածների ցանկի վերջում նշված է՝ «կրծքի երեխա», անունն անհայտ է: Նա հիմա երեսուն տարեկան կլիներ..." գրում է հեղինակը: