Արցախյան երկրորդ պատերազմի բերած ճգնաժամի ծավալն ու խորությունը փշրել են հայության բոլոր ընկալումները, առասպելներն ու պատրանքները։ Հոդվածում առաջարկվում է ստեղծել Արցախյան երկրորդ պատերազմի հանգամանքները քննող հանձնաժողով՝ ախտորոշելու եւ շտկելու ռազմական և աշխարհաքաղաքական այսպիսի ձախողման հանգեցրած համակարգային սխալները։

Հայրենիք-սփյուռք հարաբերությունների պետականակենտրոն զարգացումը թույլ է տալիս լուծել երկու խոշոր խնդիր, որոնք բնորոշ են նաև Հայաստանի և սփյուռքահայ համայնքների հարաբերություններին: Առաջին խնդիրը կառուցվածքային, ինստիտուցիոնալ և պետականակենտրոն է: Երկրորդը գաղափարական է ու անդրազգային, և պահանջում է հայկական պետության ակտիվ միջամտությունը։

ՀՀ կառավարությունը նախաձեռնել է քրեական գործերի շարք` նախկին ռեժիմի օլիգարխների և ավազակապետերի դեմ, ովքեր նախորդ իշխանության հիերարխիայի վերին շերտի ներկայացուցիչներ են: Հոդվածում Ներսես Կոպալյանն ուսումնասիրում է այդ դեպքերից մի քանիսը:

Էմպիրիկ ցուցիչներ եւ համեմատական ուսումնասիրություններ անցումային արդարադատության գործիքների եւ ծրագրերի կառուցվածքի, ազդեցության եւ արդյունքների վերաբերյալ՝քաղաքագիտության դոկտոր Ներսես Կոպալյանի հետազոտությունը:

Ընթերցողին ծանոթացնելով միջազգային իրավունքի նրբություններին՝ դոկտոր Ներսես Կոպալյանը գրում է, որ երբ Հայաստանն ու Ադրբեջանը խոսում են խաղաղության մասին, նկատի ունեն միանգամայն տարբեր իրողություններ: Իրականում նրանք ձգտում են խաղաղության ըստ սեփական պատկերացումների:

Ի՞նչ է անցումային արդարադատությունը և որն է դրա նպատակը։ Արդյո՞ք այն կիրառելի է Հայաստանի դեպքում, ինչպես իրավական-սահմանադրական, այնպես էլ քաղաքական համատեքստում։ Ինչու՞ անցումային արդարադատություն կիրառելու առաջարկը հիստերիա առաջացրեց թե՛ Հայաստանի հանրապետական կուսակցության և թե՛ նախկին վարչակարգերին լոյալ ընտրախավի շրջանում։

Հայկական աշխարհը մեծ մասով դատապարտում է Ռոբերտ Քոչարյանին 2008 թվականի մարտի 1-ի մղձավանջի համար։ Եվ հիմա, երբ կալանավորումից հետո վերջապես նա ստիպված է պատասխան տալ օրենքի առաջ, նա հավատացած է, որ անձեռնմխելիությունն իր առավելությունն է, իսկ հաշվետու լինելու պահանջը՝ նրա պաշտպաններն ներկայացնում են չափազանց պարզունակ` «Փաշինյանը հետապնդում է Քոչարյանին» գնահատականով:

Փաշինյանի նախկին համակարգի դեմ պատերազմի հռչակագիրը լոկ կոռուպցիայի վրա հարձակում չէ, այլ լայն, բազմակողմ ռազմավարություն, որը ենթադրում է քաղաքական մշակույթի գաղափարական վերակազմավորում, գրում է Ներսես Կոպալյանը: Փաշինյանի պատերազմի ընդհանրական նպատակը նաև կազմակերպչական, ինստիտուցիոնալ և գաղափարական ռեսուրսներ ստեղծելն է, որոնք նրան հաջողություն կբերեն առաջիկա արտահերթ ընտրություններում։